Meer respect voor de zorgsector. Brief aan Vincent Van Quickenborne.

Beste Vincent,

U zei het onlangs.  Op de Zevende Dag.  Ik hoorde het u zeggen.  Ik zag het u zeggen.  Zonder blikken of blozen zei u dat de mensen in de zorgsector er per maand honderden euro's hebben bijgekregen.  U knipperde niet met de ogen.  Ik wel.  Ik keek naar mijn vrouw.  Zij is verpleegkundige.  Ook zij knipperde met de ogen.  Het leek wel alsof wij beiden het niet goed begrepen hadden.  Wij spoelden eventjes terug.  Maar u zei opnieuw hetzelfde.  Mijn vrouw stond op.  Ging kijken naar haar loonfiches.  Loonfiches liegen niet.  U blijkbaar wel.  Want die honderden euro's vonden wij niet terug op die loonfiches.

Ik moest terugdenken aan de tijden uit een nog niet zo lang verleden.  Toen wij elke dag om 20.00 uur buiten stonden.  Te applaudisseren.  Als steun voor de zorgsector.  Wat u doet, is geen applaus voor de zorgsector.  Het is een slag in het gezicht.  Een slag in het gezicht van een sector die onder hoge druk staat.  Niet enkel in deze coronatijden.  Ook in tijden vóór corona was de werkdruk bijzonder hoog.  Toen was het geen hot item.  Nu is het dat heel eventjes geweest.  Maar het deemstert weg.  Net als het applaus.

Heel strijdvaardig zal u opwerpen dat het aantal studenten verpleegkunde in Vlaanderen in het academiejaar 2020-2021 is gestegen met 7,2 procent.  Versterking is dus onderweg, zal u zeggen.  Toch moeten wij bij deze cijfers enkele kanttekeningen maken.  De verhoogde aantallen zullen niet volstaan om het grote aantal vacatures in te vullen.  Eind oktober 2020 bleven er 710 vacatures voor zorgkundigen en 1.619 vacatures voor verpleegkundigen oningevuld.  Bovendien geeft Eva Goossens, professor verpleegkunde aan de Universiteit Antwerpen, aan dat hogescholen vaststellen dat studenten verpleegkunde massaal afhaken in het tweede jaar.  Maar dat is nog niet alles.  Er zijn nog andere cijfers.  In een gezamenlijke studie van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) en de KU Leuven uit 2020 werd aangegeven dat één op de vier verpleegkundigen zegt niet tevreden te zijn met de job.  Zesendertig procent loopt zelfs een risico op burn-out.  Tien procent denkt er bovendien aan om het beroep te verlaten.    Als we al die verontrustende cijfers samenleven kan gezegd worden dat de gemiddelde loopbaanduur voor een verpleegkundige slechts zeven jaar is.

U zou die cijfers kunnen weglachen.  Maar dan zou u de ernst van de situatie niet begrijpen.  Uit dezelfde studie van het KCE en de KUL blijkt dat in de Belgische ziekenhuizen één verpleegkundige aan gemiddeld 9,4 patiënten zorg verleende.  Nochtans gaat men er internationaal van uit dat bij meer dan acht patiënten de zorgomgeving onveilig wordt.  Dit heeft directe gevolgen voor de patiënten.  Uit onderzoek van de Universiteit van Antwerpen bleek dat de helft van onverwachte overlijdens in onze ziekenhuizen te maken heeft met een tekort aan verpleegkundigen.  U ziet, plots wordt het plaatje breder.  Het is niet enkel het probleem van de zorgsector.  Het wordt ook het probleem van de samenleving.  Van ons.

Wij moeten de job van verpleegkundige dringend aantrekkelijker maken.  De verloning kan daarin één van de elementen zijn.  Maar het kan niet enkel dat zijn.  In een ruimer investeringsplan neemt de kortere voltijdse werkweek best een prominente rol in.  Dertig uur per week zou het standaardcontract moeten worden waarvoor een verpleegkundige meteen een voltijds loon ontvangt.  U lacht het weg? Andere landen nemen deze denkpiste ernstig.  In een woonzorgcentrum in de Zweedse havenstad Göteborg testte men gedurende 23 maanden de 30 urenweek voor zorgkundigen.  In die test werden twee dagshiften van acht uur ingeruild voor drie dagshiften van zes uur, uiteraard met compenserende aanwervingen.  Volgens het officiële evaluatierapport bleek het een ideale win-win voor personeel en bewoners.  Nog in Göteborg toont het universitair ziekenhuis een andere interessante formule.  Sinds 2015 werkt het operatiekwartier in shiften van zes uur.  Het vergroot de operatiecapaciteit, verlaagt de kans op medische fouten en leidt tot gezondere voorwaarden voor het zorgpersoneel.

U gniffelt.  U komt met de opmerking dat het hele sprookje best wel veel geld zal kosten.  Dat is zo.  De progressieve denktank Minerva maakte een berekening.  Volgens hen zou het kostenplaatje voor een voltijdse 30 urenweek in ziekenhuizen, woonzorgcentra en thuiszorg voor heel België oplopen tot ongeveer 1,8 miljard euro.  Zij maakten niet enkel een berekening van het kostenplaatje.  Zij keken ook al eens naar een mogelijke financiering.  Daarbij viel hen op dat België jaarlijks meer dan 13 miljard euro aan allerlei vormen van bedrijfssubsidies spendeert.  Economen fronsen de wenkbrauwen bij sommige van die subsidies.  Veel financiële steun is niet rechtstreeks gekoppeld aan tewerkstelling.  Sommige subsidies gaan naar ronduit nefaste arbeidsvoorwaarden.  Een herschikking en heroriëntering van deze subsidies zou een mogelijkheid kunnen zijn.  Een andere (bijkomende) optie zou kunnen zijn dat u zich even richt tot Georges-Louis Bouchez, MR-voorzitter, en hem vraagt zijn pleidooi voor minder belastingen om te vormen tot een pleidooi voor rechtvaardige belastingen waarbij de sterkste schouders eindelijk de zwaarste lasten zullen dragen.  Beide opties zouden bovendien duidelijk maken dat we zo weloverwogen kiezen voor een samenleving waarin zorg en essentiële diensten voor iedereen voorrang nemen op winsten van de economische elite.

Beste Vincent, met deze brief wou ik aantonen dat de zorgsector een ernstig debat verdient.  Een eerlijk debat.  Pas als dat gebeurt kunnen we misschien opnieuw aan onze voordeur postvatten om 20.00 uur.  Deze keer voor een geloofwaardig en vol applaus.  Het zou mooi zijn.  Het zou goed zijn.  Voor u.  Voor ons.  Voor iedereen.

Met vriendelijke groeten.