Beste Willem,
Twee jaar terug was ik in Libanon. Op weg naar Baalbek passeerde ik langs tentenkampen. Syrische vluchtelingen, verduidelijkte onze gids. Libanon vangt anderhalf miljoen Syrische vluchtelingen op. Op een totale bevolking van 6,8 miljoen mensen. Ik keek naar wat onze politici in Europa ‘opvang in eigen regio’ noemen. Opvang in eigen regio zou een antwoord moeten bieden op de asielcrisis in Europa. Tijdens mijn busrit werd ik met de neus op de feiten gedrukt. Ik keek naar wat opvang in eigen regio in werkelijkheid betekent. Ik keek naar een werkelijkheid die ik wilde begrijpen. Uw boek reikt mij nu de hand. Uw boek wordt mijn hulplijn.
Om het probleem scherp te stellen, geeft u de lezer enkele cijfers mee. 6,5 miljoen Syrische vluchtelingen bevinden zich buiten de Syrische landsgrenzen. Syrische vluchtelingen maken bijna een vijfde van de wereldwijde vluchtelingenpopulatie uit. Daarbovenop zijn nog eens 6,8 miljoen mensen intern ontheemd binnen Syrië. Meer dan de helft van de Syrische bevolking is nog steeds op de vlucht voor oorlog en vervolging.
Die cijfers wilt u een gezicht geven. U wilt het verhaal achter die cijfers vertellen. U wilt de menselijke kant achter de Syrische vluchtelingencrisis in kaart brengen. Want alvorens we het debat aangaan zou het misschien goed zijn om ons te kunnen inbeelden waarom mensen gammele bootjes instappen. In België en elders wordt wel eens geopperd dat het gelukzoekers zijn. Dat zijn zij niet. Al die vluchtelingen hebben dat ene gemeenschappelijk: hun zoektocht naar een mogelijkheid om te kunnen leven. Om te mogen leven.
Om dat alles helder en duidelijk te maken, onderneemt u negen reizen. U reist dwars door Syrië, Libanon, Turkije, Jordanië en Irak. U schets de omstandigheden waarin de vluchtelingen moeten leven. U stelt vast dat de Syrische vluchtelingen worden uitgespuwd door grote delen van de publieke opinie in de buurlanden. Zij worden opgejaagd, opgesloten en gedeporteerd. Zij moeten overleven in steeds penibelere humanitaire omstandigheden. Hun juridisch statuut wordt verder ingeperkt. De opvang in eigen regio kraakt in zijn voegen. Dat is het enige besluit dat kan getrokken worden.
Het gebrek aan enig perspectief op de drie duurzame oplossingen (veilige en vrijwillige terugkeer naar het land van origine, bescherming in de regio, hervestiging naar landen buiten de regio) drijft mensen in de handen van mensensmokkelaars. Bij het lezen van uw boek moet ik vaak terugdenken aan De ondankbare vluchteling, een boek van Dina Nayeri. Daarin schrijft zij dat niemand zijn huis verlaat tenzij dat huis de bek van een haai is. Niemand lijkt te begrijpen waarom mensen kiezen voor een levensgevaarlijke overtocht. Ik kan hen enkel aanraden uw boek te lezen. Daarin vinden zij de antwoorden. In de vorm van verhalen van mensen die slechts één ding willen: leven.
Toch brengt u niet enkel verhalen. U ontleedt. U analyseert. In die analyse bent u bijzonder kritisch voor Europa. Om meerdere redenen. U schrijft dat het Europese asielbeleid landen bevestigt in hun harde aanpak van vluchtelingen. U stelt vast dat Europa de grenzen sluit. Dat Europa illegale pushbacks uitvoert. Dat Europa Syrië als veilig voor terugkeer claimt. Dat Europa de Libische kustwacht financiert. Dat Europa …
Niet enkel bent u kritisch voor Europa. U hebt net zozeer kritiek op het UNHCR. U schrijft over de gebrekkige toegankelijkheid van de organisatie. Over verminderde budgetten. Over de totale willekeur bij hervestigingsprogramma’s.
Tussen de verhalen en uw kritische analyse blijft u ook nog stilstaan bij het onderscheid tussen Oekraïense en Syrische vluchtelingen. Over de nog steeds sluimerende aanwezigheid van IS en de permanente dreiging van de terreurorganisatie. Over informele kampen. Over pushbacks
Kritiek spuwen is makkelijk. Dat zou een punt van kritiek zijn. Dat lijkt u te beseffen. Want u spuwt niet enkel kritiek. U reikt ook oplossingen aan. U pleit voor een lokalisering van de internationale hulpmachine. Hierbij belicht u de vele voordelen: nabijheid, toegang en vertrouwen, kostenefficiëntie, legitimiteit en duurzaamheid. Daarbovenop doet u een oproep aan Europa om lokale werkgelegenheid te creëren in plaats van loutere noodhulp. U vraagt mensen perspectief en waardigheid te geven.
Beste Willem. Twee jaar terug was ik in Libanon. Ik kan niet zeggen dat de problematiek van de vluchtelingen mij voordien onverschillig liet. Dat deed het geenszins. Maar de reis naar Libanon zette alles op scherp. Ik begon mij te verdiepen. Ik begon de puzzel te leggen. Het leek telkens weer alsof één stukje ontbrak. Met uw boek reikte u mij dat ene ontbrekende stukje aan. Ik kon de puzzel leggen. Volledig. Het werd helder in mijn hoofd. Voor die klaarheid en duidelijkheid wil ik u van ganser harte danken.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties