Beste Frank,
Het zal u niet verbazen als ik stel dat de zorgsector een sector in nood is. Eind oktober 2020 bleven er 710 vacatures voor zorgkundigen en 1.619 vacatures voor verpleegkundigen oningevuld. Eva Goossens, professor verpleegkunde aan de Universiteit Antwerpen, geeft aan dat hogescholen vaststellen dat studenten verpleegkunde massaal afhaken in het tweede jaar. In een gezamenlijke studie van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) en de KU Leuven uit 2020 werd aangegeven dat één op de vier verpleegkundigen zegt niet tevreden te zijn met de job. Zesendertig procent loopt zelfs een risico op burn-out. Tien procent denkt er bovendien aan om het beroep te verlaten. Als we al die verontrustende cijfers samenleggen kan gezegd worden dat de gemiddelde loopbaanduur voor een verpleegkundige slechts zeven jaar is.
Uit dezelfde studie van het KCE en de KUL blijkt dat in de Belgische ziekenhuizen één verpleegkundige aan gemiddeld 9,4 patiënten zorg verleende. Nochtans gaat men er internationaal van uit dat bij meer dan acht patiënten de zorgomgeving onveilig wordt. Dit heeft directe gevolgen voor de patiënten. Uit onderzoek van de Universiteit van Antwerpen bleek dat de helft van onverwachte overlijdens in onze ziekenhuizen te maken heeft met een tekort aan verpleegkundigen.
We moeten de job van verpleegkundige dringend aantrekkelijker maken. Dat lijkt mij een voor de hand liggende conclusie. De verloning kan daarin één van de elementen zijn. Over die verloning mocht ik van u heel recent een mail ontvangen. In die mail somt u een aantal realisaties op. U begint met te verwijzen naar de structurele verhoging van de lonen. Verder schrijft u dat de jaarlijkse premie zal verhoogd worden tot 400 euro voor wie voltijds werkt. Tot slot staat u even stil bij het extra budget voor gespecialiseerde verpleegkundigen. Vanaf 2023 kunnen gespecialiseerde verpleegkundigen met een erkende bijzondere beroepstitel die voltijds werken in een erkende ziekenhuisdienst aanspraak maken op een premie van 2.500 euro bruto op jaarbasis. Voor gespecialiseerde verpleegkundigen met een erkende bijzondere beroepsbekwaamheid bedraagt die premie 833 euro bruto op jaarbasis.
Dat inspanningen naar verloning broodnodig zijn is een understatement. Dat werd mij duidelijk toen ik een interview las in de Knack. Een interview met econoom Ive Marx. Daarin zegt hij dat iemand die in de zorg werkt ‘maar’ vier procent kans heeft om arm te zijn, maar wel tien procent om tot de financieel kwetsbare groep te behoren. In een interview met Tim Jackson, hoogleraar en auteur van Voorbij de groei. Het leven na het kapitalisme, las ik dan weer dat sectoren zoals de zorg ondergewaardeerd worden. Hij zegt dat de lonen in de zorgsector laag zijn en de omstandigheden zwaar. De sociale waarde ervan zou niet erkend worden.
Beide interviews doen mij besluiten dat uw inspanningen zeker niet te vroeg komen. Wel vraag ik mij af of al die inspanningen voldoende zijn. Wat betreft de structurele loonsverhoging meen ik dat u verwijst naar het baremasysteem IFIC, dat in de zorgsector werd en wordt uitgerold. Studies hebben aangetoond dat de loonstijging over een volledige carrière gemiddeld slechts vijf procent bedraagt. Bij de jaarlijkse premie vergeet u te zeggen dat die 400 euro een brutobedrag is. Sta mij toe dit, omgerekend naar een maandelijks nettobedrag, als een aalmoes te beschouwen. De premie voor de gespecialiseerde verpleegkundigen houdt dan weer in dat verpleegkundigen die niet onder een specialisatiecomplement vallen in de kou blijven staan.
Los van de hoogte van de premie voor gespecialiseerde verpleegkundigen heb ik hierbij nog een bedenking. In het kader van het eindeloopbaandebat kan deze extra verloning nadelige consequenties hebben. Gespecialiseerde verpleegkundigen kunnen in hun zoektocht naar een minder belastende dienst (aan het einde van hun loopbaan) geconfronteerd worden met de keuze de premie op te geven als zij kiezen voor een dienst waarvoor hun bijzondere beroepstitel of bijzondere beroepsbekwaamheid niet zal gelden. Zij zullen dus gehinderd worden in hun mobiliteit. Hetzelfde kan gelden voor verpleegkundigen die omwille van meningsverschillen of spanningen hun dienst wensen te verlaten. Financiële overwegingen kunnen daardoor een negatieve impact hebben op het welbevinden van de betrokken verpleegkundigen en kan mogelijks leiden tot uitval en/of ziekte. Tevens ben ik bezorgd om verpleegkundigen die om allerlei redenen herplaatst worden naar een andere dienst en hierdoor in een lagere loonschaal dreigen te vallen.
Maar laten we terugkeren naar de verloning. Onderbemande diensten en overvolle agenda’s. Toenemende agressiviteit naar de verpleegkundigen. Verdere technologisering van de zorg en de nood aan continue bijscholing. De ploegdiensten. De administratieve rompslomp. Een niet aflatende tijdsdruk. Een te zware werklast. De verantwoordelijkheid. De fysieke belasting. Een hoge stressfactor. Als ik al deze factoren in beschouwing neem, kan ik niet anders besluiten dan dat uw voorstellen ontoereikend en onvoldoende zijn. In uw voorstellen kan ik onvoldoende aflezen dat zorg de motor is van onze maatschappij, zoals vandaag door velen wordt erkend. In uw voorstellen hoor ik onvoldoende de echo’s van het applaus dat tijdens de lockdown aan vele huizen weerklonk. In uw voorstellen lees ik onvoldoende de politieke consensus die zei dat de zorgsector onvoldoende naar waarde wordt geschat en dat een groot inhaalmaneuver noodzakelijk is. Het moet dus beter. Structureel. Niet via premies. Algemeen. Niet voor enkelen. Pas als dat gebeurd is, mag u mij gerust een mail sturen met uw overtuigende realisaties.
Zal een betere verloning meer mensen overtuigen voor de zorgsector te kiezen? Zal een betere verloning het verplegend personeel het gevoel geven dat zij eindelijk gewaardeerd worden? Heel waarschijnlijk niet. Het is slechts een deel van de oplossing. Een oplossing dat zal moeten bestaan uit een heel arsenaal aan overtuigende maatregelen. Hierbij wil ik graag nog heel even terugkeren naar dat interview in De Standaard. Naar Tim Jackson. Daarin zegt hij dat we zorgverstrekking nooit op zijn juiste waarde kunnen schatten zolang we onze samenleving blijven structureren rond winst. Hij zegt dat wij afhankelijk zijn van groei omdat we onze sociale stelsels op die manier hebben georganiseerd. Omdat de overheid de problemen niet kan oplossen, hebben we er winstgedreven ondernemingen voor ingeschakeld. Misschien schuilt de grootste uitdaging in het herdenken van de organisatie van de zorgsector. Heel misschien kunnen verpleegkundigen pas dan eindelijk ten volle de taak aanvatten waarvoor ze gekozen hebben: verplegen. Waarbij de patiënt eerder dan protocollen centraal staat.
Ik wens u voldoende inspiratie.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties
😓