Beste Sulaiman,
Laat mij maar meteen met de deur in huis vallen. Ik was en ben nog steeds diep onder de indruk van uw nieuwste boek. Hiervoor heb ik meerdere redenen. Dat is nodig. Ik ben een jongen die niet al te snel onder de indruk is. Redenen moeten hiervoor aangedragen worden. Dat zal ik doen. Om op die manier aan te tonen dat uw boek op elke boekenkast, in elke bibliotheek thuishoort. Die wens (of oproep) las ik in DeWereldMorgen. Ik kan mij enkel hierbij aansluiten. Iedereen zou dit boek moeten lezen. Maar ik loop te hard van stapel. Nog maar net begonnen aan een inleiding tot deze brief en ik schrijf al de woorden die pas geschreven mogen worden op het einde van de brief. Als conclusie. Als sluitstuk. Laat mij daarom terugkeren naar het begin. Naar mijn redenen.
Uw boek voert ons binnen in een vluchtelingenkamp. In Soedan. Mensen zijn op de vlucht voor de burgeroorlog tussen het ELF (Eritrean Liberation Front) en het Ethiopische leger. Een vluchtelingenkamp dus. Opvang in eigen regio, het wondermiddel in het vluchtelingendebat. Om de grenzen toch maar angstvallig dicht te houden, wenden politici zich al te vaak tot die wonderoplossing. Als was het om het bestaan van het probleem zo lang mogelijk te kunnen ontkennen. Wat niet gezien kan worden bestaat niet. Uw boek opent ons de ogen. Toont wat een vluchtelingenkamp is. Een verblijf in tijdelijkheid. In permanente tijdelijkheid. In die permanente tijdelijkheid staat het leven stil. Dromen worden on hold gezet. De realiteit is bitter. Is hard. Geen school. Geen uitdagingen. Geen mogelijkheden. Enkel aanschuiven. Voor voedsel. Voor eten. Binnen het kamp regeert het grote niets. Die permanente tijdelijkheid immobiliseert niet enkel de vluchtelingen. Net zozeer dwingt het de hulpverleners tot passiviteit. Zij weten immers niet wat te doen in een toestand die iedereen als slechts tijdelijk beschouwt.
Binnen dat vluchtelingenkamp houden mensen vast aan culturele waarden. Worden tradities verankerd. In afwachting van hun terugkeer trachten zij die waarden en tradities in ere te houden. Om alles een beetje los te gooien plaatst u in dat conservatieve milieu Saba, uw hoofdpersonage. Zij rebelleert. Tegen het systeem. Tegen vastgeroeste waarden. Zij schopt wild om zich heen. Zij moet vechten tegen plannen voor een gearrangeerd huwelijk. Zij moet zich beschermen tegen een dreigende besnijdenis. Zij moet ogen op haar rug hebben om een mogelijke verkrachting te vermijden. Zij heeft het bijzonder zwaar om als vrouw overeind te blijven. In die uitzichtloosheid is het haar ambitie die haar rechtop doet blijven staan. Zij plooit niet. Voor niemand. Ooit zal zij dokter worden. Daarvan is zij overtuigd. Niks kan haar van dat plan afbrengen. U laat ons getuige zijn van die strijd. Die strijd om een droom te realiseren. Zelfs in die grote uitzichtloosheid blijft Saba hopen. Meerdere malen knalt zij in hoge snelheid tegen een muur maar zij blijft zoeken naar een oplossing. Naar een uitweg.
Saba voert niet enkel een persoonlijke strijd. Zij wenst niet enkel haar dromen te realiseren. Zij ontfermt zich tegelijk over haar broer. Een broer die wegens een trauma niet meer in staat is te spreken. Saba wordt zijn spreekbuis. Zij doet alles voor twee. Voor haar. Voor haar broer. Haar ogen zijn de zijne. Haar stem is de zijne. Haar oren zijn de zijne. Al haar zintuigen stelt zij in dienst van haar broer. Op haar kan de broer zijn vrouwelijke kant overbrengen. Zij staat het toe. Zij laat zich door hem kleden. Wat hij niet kan of mag wordt toch mogelijk via Saba. Hij gebruikt het lichaam van zijn zuster om zijn verhaal te schrijven.
Uw verhaal weet te ontroeren. Uw personages weten te ontroeren. Uw taal en stijl zijn hiervoor verantwoordelijk. Uw woorden kunnen de lezer niet onberoerd laten. Zij nodigen uit in het verhaal te stappen. Aan de kant blijven staan als observator is geen optie. De lezer moet mee het bad in. Het lijkt alsof Saba de lezer bij de hand neemt. Mijn lezersplek wordt teruggebracht tot die enkele ronde ruimte. Mijn stad tot een kamp. Mijn land tot een wildernis. Ik word teruggebracht tot dat wat Saba is. Een vluchteling. Elke keer als ik het boek dichtklap duurt het eventjes om naar de werkelijkheid terug te keren. Mijn bevoorrechte werkelijkheid. Elke keer als ik het boek openklap begint dat transformatieproces. Ik vervel tot vluchteling en vervoeg Saba.
Uw boek gaat over vele dingen. Over vluchtelingen. Over liefde. Over ambitie. Over dromen. Over strijd. Over familie. Over keuzes. Over tradities. Over gender. Over seksualiteit. Al die dingen zouden het verhaal kunnen doen uiteenvallen. Zouden het verhaal kunnen versnipperen. Maar dat gebeurt niet. U bent de perfecte bouwmeester die alle bouwstenen op elkaar legt en op die manier een prachtig en samenhangend verhaal ontwerpt. Wat u doet, is verbazingwekkend. U schrijft een meeslepend verhaal en dwingt de lezer tegelijk na te denken over al die thema’s. Ik durf niet te zeggen of ik alle antwoorden heb gevonden maar dikwijls is het stellen van een vraag al voldoende. Dikwijls is het stellen van een vraag het begin.
Beste Sulaiman. Uw boek heeft mij aangegrepen. Heeft mij diep ontroerd. Het lukt mij niet het boek zomaar aan de kant te schuiven. Dat zou als verraad voelen. Alsof ik onrecht zou doen aan Saba. Door het boek aan de kant te schuiven lijkt het alsof ik de droom van Saba aan diggelen zou slaan. Daarom hou ik het nog even dicht bij mij. Zodat het voelt alsof Saba alsnog dokter kan worden. Zodat het voelt alsof Saba alsnog alle kanten uit kan. Want dat is wat ik haar wil wensen. Een schitterende toekomst. Ik zou u nog dat ene willen vragen. Ik zou u willen vragen de groeten te doen aan Saba. Want dat is wat u kan. Behalve die ene vraag wil ik nog één ding doen. Eén laatste ding. U bedanken. Voor dit prachtige boek. Voor dit geweldige boek. Voor dit boek dat ik enkel kan omschrijven als een meesterwerk.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties