Uitgelezen: Achter het schild van extreemrechts. Brief aan Hind Fraihi en Bas Bogaerts.

Beste Hind,

Beste Bas,

In 2019 overwoog formateur Bart De Wever een Vlaamse regering te vormen met het Vlaams Belang.  Dat concrete plan legde hij voor aan zijn gesprekspartners Open VLD en CD&V.  Met daaraan gekoppeld de belofte dat beide partijen rijkelijk zouden beloond worden indien zij dat plan mee hielpen vorm geven.  Open VLD en CD&V weigerden op dit voorstel in te gaan.  Dat het Vlaams Belang door sommigen als mogelijke regeringspartner aanzien wordt, heeft de partij te danken aan een uitgekiende strategie.  De partijvoorzitter is er in geslaagd zijn partij naar buiten uit een fatsoenlijk profiel aan te meten met mandatarissen in maatpak die openlijk extreme taal vermijden.  Dat alleen volstaat voor sommigen om de partij als regeringswaardig te beschouwen.

De strategie van Tom Van Grieken lijkt zijn vruchten af te werpen.  Dat stelt ook u vast.  In uw boek doet u een poging deze uiterst rechtse wederopstanding te begrijpen.  In dat onderzoek richt u zich niet op de leiders van het extreemrechtse kamp.  U focust zich op de volgers.  Daartoe duikt u onder in de virtuele wereld.  U gaat grasduinen doorheen ongeveer 50 gesloten Facebook-groepen.  Dat blijkt niet zo evident te zijn.  Niet iedereen wordt zomaar geaccepteerd.  Als journalist aankloppen bij die gesloten groepen is dan ook geen optie.  U maakt gebruik van een alias om lid te kunnen worden van die groepen.  Dat schijnt te lukken.  U wordt lid.  U kan aan de slag.

Al snel moet u vaststellen dat er een hemelsbreed verschil bestaat tussen wat in echte wereld gezegd wordt en wat in de virtuele wereld geschreven wordt.  Wat u te lezen krijgt, is hard en schokkend.  In die mate dat u aan het eind van uw boek moet erkennen dat walging uw metgezel werd.  Van politieke correctheid of fatsoen is geen sprake.  Het bindmiddel in alle berichten is viervoudig: racisme, antisemitisme, antifeminisme en islamofobie.  Fakenews wordt dan het verenigende sausje over al die berichten, waarbij de omvolkingstheorie als grootste thema wordt uitgespeeld.

Terwijl u zich doorheen die berichten worstelt, valt u een grote vrouwelijke vertegenwoordiging in al die groepen op.  Dat lijkt niet toevallig.  De vrouwelijke extremisten geven white supremacy een aanvaardbaar gezicht.  Zij worden beschouwd als een interessant rekruteringsinstrument.  Zij normaliseren de beweging.  Luidop verkondigen zij de omvolkingstheorie.  Zij wijzen de feministen aan als schuldige.  Feministen zorgen ervoor dat witte vrouwen minder vrouwelijk worden en dus minder kinderen krijgen waardoor het geboortecijfer in Europa daalt.  Nu zou men kunnen opperen dat die sterke vertegenwoordiging van vrouwen toch wel vreemd is binnen een partij die niet echt vrouwvriendelijk heet te zijn.  Angst moet die bedenking uitwissen.  Angstberichten over de massa-immigratie van moslimmannen die verantwoordelijk zouden zijn voor het grote aantal verkrachtingen in het Westen moeten die vervelende bedenking counteren. 

U ziet wat racisme is.  U ziet wat racisme doet.  Nietige frustraties leiden tot buitenproportionele oplossingen voor een ingebeeld kwaad.  Hoe kleiner de frustratie, hoe groter de oplossing voor die frustratie.  Wat die oplossing is, kunnen we vermoeden.  De veelgebruikte triple M bij problemen is: migranten, moslims, Marokkanen.  De aandacht wordt afgeleid van de klassentegenstellingen naar de vermeende ras- en volksvijanden.  De vijanden komen niet enkel van buitenaf.  Die zitten ook in het systeem.  In de gevestigde orde zoals bestaande regeringen, mainstream media, de academische wereld en alle wetenschappers.  Het referentiekader drijft weg van de Tweede Wereldoorlog en laat zich vervangen door een kader met een zeer neoliberale inslag waarin onderlagen en middenklassen alleen maar kunnen verliezen.  Een referentiekader met een dun laagje sociaal vernis, die zich vertaalt in een programmapunt als een minimumpensioen.

U stelt vast dat de Vlaming tot de bovenlaag wil behoren.  Dat blijkt niet zo gemakkelijk te kunnen met een laag tot middeninkomen.  Telkens weer komt hij tekort.  Die grote drang om het te maken eindigt in teleurstelling en verrechtsing.  Die vaststelling noemt u beangstigend.  Omdat het net die uberfatsoenlijken zijn.  Hoe netter de Vlaams Belang-kiezer, hoe groter de hypocrisie, hoe kleiner het verzet op straat.  Dat is ook meteen de reden waarom wij telkens weer schrikken bij een verkiezingszege van extreemrechts.  Wij pikken het ongenoegen niet op.  Het borrelt ondergronds.  Het sluimert virtueel.  In gesloten groepen.  Om dan bij verkiezingen de kop op te steken.  In dat hokje.  Dat stemhokje.

In uw boek schrijft u dat u misselijk wordt van de wereld waarin u zich begeven hebt.  Nochtans blijft u trouw aan de woorden van Spinoza.  Hij trachtte de menselijke handelingen niet te bespotten, niet te betreuren noch te verachten maar te begrijpen.  Dat begrip toont u.  Voor die meest kwetsbaren.  U zet hen niet weg als deplorables.  U maakt hen niet uit voor racaille.  Voor de fragiliteit van die onderlaag bent u gevoelig.  Dat schrijft u.  Dat toont u. 

In die klassentegenstellingen ligt misschien de oplossing.  De uitweg.  Wat we moeten doen is de kloof overbruggen tussen de haves en de have nots.  We moeten meer investeren in onderwijs, huisvesting en tewerkstelling.  Doen we dat niet, dan staan we toe dat het Vlaams Belang een surrogaat blijft van het socialisme.  Die opmerking in uw boek blijft lang nazinderen in mijn hoofd en lijkt mij wel dé uitdaging te zijn (en te worden) voor de gevestigde politieke partijen. 

Beste Hind.  Beste Bas.  Ik ging met u op stap.  U loodste mij binnen in de gesloten groepen op Facebook.  U nam mij mee naar de IJzerwake.  Naar de Mars tegen Marrakech.  U nam mij mee naar de verkiezingen van 1991.  Naar de verkiezingen van 2019.  Ik heb uw woorden gelezen.  Ik heb uw foto’s gezien.  Vaak schudde ik verslagen het hoofd.  Dat er zo veel haat bestond, kon ik niet beseffen.  Of moet ik zeggen, wilde ik niet beseffen.  U hebt mij wakker geschud.  Hard.  U deed mij beseffen waar die nette jongens in maatpak voor staan.  Wolven zijn het.  In schapenvacht.  Of neen, wolven in maatpak, dat zijn het.  Voor die harde confrontatie wil ik u danken.  Van ganser harte.

Met vriendelijke groeten.