Uitgelezen: Het opengrenzenmanifest. Brief aan Naima Charkaoui.

Beste Naima,

Migratie is een heikel thema.  Dat merk ik als ik om mij heen kijk.  In journaals.  In kranten.  Op sociale media.  In debatten.  Ook u hebt dit opgemerkt.  Wat u hierbij opvalt is dat degenen die vragen om een menswaardige aanpak van migranten, met respect voor de mensenrechten, telkens komen aandraven met dat vreemde excuus.  Omdat zij weten dat zij veel tegenwind gaan vangen, voegen zij er steeds aan toe dat zij niet voor open grenzen pleiten.  Alsof zij een verschoningsgrond zoeken voor hun pleidooi.  Door die kleine toevoeging hebben wij aanvaard dat het debat wordt versmald.  Open grenzen worden buiten het debat geplaatst.

U droomt van een andere wereld.  Van een betere wereld.  U droomt van een wereld met open grenzen.  Dat is het uitgangspunt van uw manifest.  Met dat uitgangspunt wilt u het verankerde debat opnieuw openbreken.  U wenst dat debat te voeren met open grenzen als uitgangspunt.  U weigert de dodelijk gesloten grenzen als een onvermijdelijke noodzaak te accepteren.  Want dat is wat nu gebeurt.  Wij aanvaarden wel de huidige gruwel maar durven het echte debat niet aan te gaan.  Dat doet u wel.  In een heldere en duidelijke stijl.  Gestructureerd opgebouwd en stevig onderbouwd.

Vooreerst doet u enkele vaststellingen.  U verwijst naar de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens waarin wordt gesteld dat alle mensen het recht hebben hun land te verlaten.  Zonder voorwaarden.  U moet vaststellen dat dat recht botst met de Nimby-logica.  Verder stelt u vast dat de toegang tot mobiliteit wereldwijd ongelijk is verdeeld.  Mensen die een uitzichtloze situatie willen ontvluchten kunnen vaak moeilijker hun recht om hun land te verlaten realiseren dan zij die minder dringende redenen hebben om te vertrekken.  Een andere vaststelling is dat mensen in het huidige discours worden ontmenselijkt.  Mensen worden zwermen.  Worden stromen.  Worden cijfers.  Die ontmenselijking heeft een direct nut.  Het bestendigt het status-quo van de wereldwijde ongelijke economische en politieke machtsverhoudingen.  Daarbovenop komt nog die bijzondere twist.  Het liberalisme stelt de wens van mensen om zich te verbeteren voor als dé motor van vooruitgang.  Als migranten volgens diezelfde logica oorden opzoeken waar ze meer toekomstkansen denken te hebben, worden zij afgeschilderd als opportunisten.

In uw manifest neemt u ook het Europese migratiebeleid onder de loep.  Hierbij stelt u vast dat die ontmenselijking van mensen Europa makkelijker in staat stelt om onze eigen waarden te blijven huldigen.  Op die manier slaagt Europa er wonderwel in zijn morele superioriteit te beschermen.  Nochtans botsen onze Europese waarden hard met de realiteit.  Met de praktijk.  U toont dat aan door te verwijzen naar een onderzoek uit 2018 van Oxford University.  Daarin wordt duidelijk gesteld dat Europa zo geobsedeerd is door het tegengaan van migratie, dat het bereid is elke morele en humanitaire prijs te betalen om vluchtelingen en migranten uit Europa te weren.  U voegt daaraan toe dat een mensonwaardige opvang en geweld aan de grenzen een bewuste strategie om af te schrikken.  In die uitspraak wordt u gesterkt door de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties.  Die raad schrijft dat Europa een beleid ontwikkeld heeft dat de dood accepteert als een effectief antimigratie-instrument.

Om al die bovenstaande redenen pleit u voor verandering.  Voor die broodnodige verandering is verbeelding van een andere wereld noodzakelijk.  Wij moeten gaan beseffen dat een systeem kan veranderen.  Tegelijk nodigt u ons uit te verbeelden dat we open grenzen zouden hebben.  U vraagt ons de positieve gevolgen te verbeelden voor de migranten.  U zelf doet dat ook.  U toont ons die wereld.  U maakt die wereld tastbaar.  U toont ons de gevolgen.

In uw manifest staat u stil bij de economische voordelen van open grenzen.  Onder economen is er een duidelijke consensus dat een beleid van vrijere migratie meer voor- dan nadelen biedt.  De Europese Unie profiteert veel te weinig van de economische, sociale en culturele bijdrage die migranten kunnen bieden.  Economische studies laten net zien dat open grenzen voor arbeidsverkeer juist meer welvaart brengen.  Het toelaten van meer migratie heeft niet enkel meer economische voordelen voor de individuele migranten zelf.  Net zozeer biedt meer migratie voordelen voor de landen waarnaar zij emigreren.  Voor de landen van waaruit zij zijn vertrokken.  Voor de hele wereld in zijn geheel.

U staat niet enkel stil bij de voordelen.  U blikt vooruit op de uitdagingen en ter zake doende vragen.  Want die zijn er.  Wij moeten ons de vraag stellen hoe wij kunnen vermijden dat internationale migratie onbeheersbare proporties aanneemt.  Om die angst enigszins te counteren moeten wij vooreerst beseffen dat mensen niet zomaar migreren.  De meeste mensen blijven het liefst in eigen regio.  Amper drie procent van de wereldbevolking leeft buiten zijn geboorteland.  Wel zijn er meer mensen die willen migreren, vijftien procent van de volwassen wereldbevolking.  Om dus te zorgen dat mensen in hun land waar ze zijn willen blijven, moeten wij ervoor zorgen dat zij dat op een menswaardige manier kunnen.  In die optiek zijn open grenzen een uitnodiging aan de rijke landen om de mondiale problemen, waarin zij vaak een disproportioneel aandeel hebben, aan te pakken.  Om een kwalitatieve opvang in de nabije regio mogelijk te maken.  Om méér migranten op te nemen.  Want laten wij heel eerlijk zijn, in die opnamecapaciteit is nog enige ruimte.  Terwijl Europa slechts zes vluchtelingen opvangt per duizend inwoners, neemt Libanon 134 vluchtelingen per duizend inwoners op.

U bent ervan overtuigd dat een wereld met open grenzen de toekomst is.  Wel bent u zich ervan bewust dat die wereld niet voor morgen is.  Die wereld moet in stappen gerealiseerd worden.  U schetst hierbij de mogelijkheden en verwijst als voorbeeld naar de open grenzen binnen de Europese Unie.  Tegelijk moeten wij bij de realisatie van die wereld aandacht hebben voor de verliezers.  De bezorgdheden van de bevolking mogen niet van tafel geveegd worden.  Onzekerheden en angst verdienen een antwoord van veiligheid en zekerheid.  Hierin ligt een taak voor de politici.  Zij moeten hierin hun verantwoordelijkheid nemen en de publieke opinie actief mee vormgeven. 

Heel terecht schrijft u dat open grenzen een project zijn waar zowel links als rechts zich kan achter scharen.  Als zij maar de tijd nemen om hun vooroordelen opzij te schuiven.  De echte vraag in dit debat is niet of wij voor open grenzen zijn.  De vraag is hoe wij die open grenzen kunnen realiseren en wanneer.

Beste Naima.  Ik wil u danken voor uw moed.  Uw moed om menselijkheid opnieuw als uitgangspunt te nemen.  Uw moed om rechtvaardigheid opnieuw centraal te stellen.  Met een warm hart heb ik uw boek gelezen.  In uw boek vond ik vele van mijn gedachten in een klare taal neergeschreven.  Wat ik voor onmogelijk hield, hebt u op overtuigende wijze als nabije toekomst gepresenteerd.  Na het lezen van uw boek, wou ik uw boek ingekaderd boven mijn bed hangen.  Omdat uw boek symbool staat voor een hoopvolle en rechtvaardige wereld.  Daaronder te mogen slapen kon enkel mijn nachtrust ten goede komen.  Helaas heb ik het niet gedaan.  Omdat ik besef dat ik nog heel regelmatig zal teruggrijpen naar uw boek.  Op zoek naar die helder geformuleerde argumenten.  Omdat ik besef dat ik uw boek nog heel regelmatig zal uitlenen.  Om twijfelaars en/of sceptici te overtuigen van uw en mijn toekomstbeeld.  Daarom dus, nog heel even kort, van harte bedankt.  Dank.  Dank.  Dank.

Met vriendelijke groeten.