Uitgelezen: Dwarsgedachten. Brief aan Louis Tobback (en Jan Lippens).

Beste Louis,

Ik wil eerlijk zijn met u. Ik had u al afgeschreven. Dat deed ik niet onlangs bij uw politieke pensioen. Dat had ik al geruime tijd gedaan. Toen u verkaste van Brussel naar Leuven. Ik achtte u niet meer relevant. Ik beschouwde u als een relict uit voorbije politieke tijden. Weinig respectvol zou ik u een politieke dinosauriër durven noemen. Een politieke tyrannosaurus rex. Wat u vertelde, had nog weinig politiek gewicht. Zo dacht ik. Vandaag moet ik vaststellen dat ik dwaalde. Ik las uw boek. Dat boek kan een inspiratiebron zijn voor de politici van vandaag. Meer nog, het kan een inspiratiebron zijn voor de huidige voorzitter van uw partij. In het zoeken naar een herpositionering van de partij kan hij best wel enkele van uw ideeën gebruiken. De Derde Weg acht u een doodlopende weg. Het was verkeerd die weg op te rijden. Daarover bent u heel duidelijk. U keert terug naar de bron. De bron, waaraan uw partij zich opnieuw moet laven. Ten dienste van de deplorables. Ten dienste van de havenots. Daar ligt de toekomst van uw partij. Het was heerlijk die woorden te lezen. Het was heerlijk die woorden van u te horen.

Ik zou het met u kunnen hebben over de redenen van de teloorgang van de socialistische partijen. Over het belang van studiediensten. Ik zou het met u kunnen hebben over de noodzaak aan ideologische diepgang. Over de rol van de partijvoorzitter. Ik zou het met u kunnen hebben over de democratie en de vele pogingen om diezelfde democratie te herijken. Over het algemeen belang. Ik zou het met u kunnen hebben over de commercialisering van de media en het effect daarvan op nieuwsgaring en het brengen van feiten. Over perceptie. Ik zou het met u kunnen hebben over angst en veiligheid. Over asiel en migratie. Over het identiteitsdebat. Over nationalisme. Over populisme. Ik zou het met u kunnen hebben over de kwaliteit van het wetgevend werk. Over malgoverno. Over dat alles had ik het met u willen hebben. Want over al die dingen laat u uw licht schijnen. Een verhelderend licht. U gaat daarbij de confrontatie niet uit de weg. Namen worden genoemd. U spaart de roede niet. U bent bijzonder kritisch maar weet uw kritiek tegelijk te voorzien van heldere argumenten. Van duidelijke voorbeelden. U zegt niet zomaar wat. Wat u zegt, wordt gestaafd. Het is heerlijk u te mogen volgen in uw gedachten. In uw redeneringen.

Over twee dingen in het boek wil ik iets langer blijven stilstaan. Omdat ze van belang zijn. Omdat zij vandaag tot de grootste uitdagingen behoren. Uitdagingen, waarop de politici van vandaag geen antwoord weten. Uitdagingen, die de politici van vandaag ontkennen. Zo blijft u stilstaan bij de klimaatkwestie. In deze kwestie spreekt u van schuldig verzuim. De regering beslist niks omdat ze besluiteloos is. U zelf begrijpt de hoogdringendheid. U zelf begrijpt de noodzaak. Tegelijk vraagt u dat er grondig nagedacht wordt over de verdeling van de lasten. In die zin hebt u begrip voor de gele hesjes. U beseft dat de gewone man een deel van de klimaatomslag zal moeten betalen maar de vraag moet gesteld worden hoe groot dat deel mag zijn. U zelf hebt enkele ideetjes om die kosten te betalen. U denkt daarbij aan belastingen op winsten van de grootste bedrijven, die nauwelijks of helemaal geen belastingen betalen. Verder denkt u aan belastingen op de grootste vermogens en op de grootste vervuilers. U erkent dat de vermogenden eindelijk moeten aangesproken worden omdat u begrijpt dat belastingen op consumptie al te vaak een poging zijn om diezelfde vermogenden buiten schot te houden. De zorg voor de gewone man acht u een taak van het socialisme. Die socialistische insteek moet aanwezig zijn in het klimaatdebat. Want zonder die insteek zal nooit een ruim draagvlak gevonden worden.

Niet enkel inzake het klimaatdebat dienen de socialisten op de barricaden te gaan staan. Hetzelfde dienen zij te doen inzake het vraagstuk van de herverdeling. Die herverdeling kan op drie manieren gerealiseerd worden. Via bedrijfsopbrengsten, die door arbeid worden gegenereerd. Via de sociale zekerheid. Via openbare voorzieningen zoals pensioen, kinderopvang, … Die drie manieren moeten blijvend gegarandeerd worden. Al te vaak wordt beweerd dat economische groei ongelijkheid doet verdwijnen. Die beweringen zetten die drie herverdelingsmanieren constant onder druk. Bijna constant worden die mechanismen bedreigd. U weet nochtans dat die beweringen onwaar zijn. Economische groei herverdeelt niet. U weet dat de overheid die herverdeling moet organiseren. Ook daarin ziet u een opdracht voor uw partij. Uw partij moet er over waken dat de overheid voldoende sterk blijft om zich van die taak te kwijten.

Ik las uw dwarsgedachten. Bij het begin meende ik het testament van een politieke dinosauriër te gaan lezen. Aan het eind besef ik dat ik een warm pleidooi las van een geëngageerd burger, die ooit politicus was. U kijkt terug. U blikt vooruit. In beide richtingen bespeur ik een steeds aanwezig engagement. Ik bespeur een niet aflatende gedrevenheid. U hebt het goed voor met onze maatschappij. Met Europa. Met onze wereld. Dat vertaalt zich in een blijvende zoektocht naar een mooie en ideale toekomst. Een zoektocht waarin u constant gevraagd wordt uw positie te bepalen. In die zoektocht moet u kleur bekennen. Moet u kant kiezen. Dat doet u. Vanuit het besef dat een échte structurele solidaire maatschappij de uiteindelijke uitdaging is. Van u. Van uw partij. Met uw dwarsgedachten laat u zien hoe u die uitdaging wenst aan te gaan.

Lange tijd dacht ik dat er geen socialisten meer waren. Al te zeer waren zij op zoek naar de hoogste hip- en coolnessfactor. Het loftsocialisme deed het dieprode van de partij verwateren. Met uw boek levert u het bewijs dat er wel degelijk nog echte socialisten zijn. U bent een echte socialist. U bent een trotse socialist. Met uw boek leverde u hiervan het overtuigende bewijs. U leverde niet enkel het bewijs dat zij bestaan. U leverde ook het bewijs dat het socialisme nog steeds bestaansrecht heeft. Vooral vandaag. Het zou mooi zijn indien de wereld wat Tobbacksiaans roder zou kleuren. Daarvoor draagt u voldoende argumenten aan.

Beste Louis. Ik wil u danken voor uw verhelderende, uitdagende en confronterende dwarsgedachten. Met veel plezier heb ik ze gelezen. U geeft hoop. U vroeg om begrip. Het ene heb ik gaarne aanvaard. Het andere heb ik gaarne gegeven. Geven en nemen. In gelijke mate. Zo is het altijd al geweest. Net zozeer deelde u in uw boek uw gedrevenheid. U deelde uw verontwaardiging. Ook in gelijke mate. Voor die juiste, warme balans wil ik u van ganser harte danken.

Met vriendelijke groeten.