Beste Margo,
Leaving Neverland. Ik zag de documentaire. Ik moet bekennen, ik was gedegouteerd. Lange tijd had ik Michael Jackson beschouwd als een muzikaal genie. Hij wist de raciale taboes te doorbreken. Hij wist ons daarmee te verrukken. Michael Jackson was een melange van genres en tijdperken. Na die documentaire ging ik aan dat alles twijfelen. Ik wist niet meer hoe ik moest kijken naar de muzikale erfenis van Michael Jackson. Die erfenis leek besmeurd. Leek aangetast. Voortaan moesten wij met een wijde boog om die erfenis heen stappen. Zo leek het wel. Op onze nationale zenders moest de muziek van Michael Jackson geduid worden telkens als één van zijn hits gedraaid werden. Plots was alles anders. Ik moest mijn houding bepalen. Al snel waren er twee kampen. Twee uitersten. Wie overtuigd was van Jacksons schuld zag hem als de Dracula van de pop. Wie in zijn onschuld geloofde zag hem als een onschuldige man die levens redde en vreugde bracht in de levens van gekwelde zielen overal ter wereld. Ik hoed mij voor uitersten. In het midden ligt veelal de waarheid. Dat midden wou ik bepalen.
Reeds in 2006 had u uw boek over de King of Pop geschreven. Eén jaar na het pedofilieproces waarin Michael Jackson was vrijgesproken. In 2019 verschijnt het boek opnieuw. Een half jaar na de documentaire Leaving Neverland. Deze keer wordt het boek vertaald in het Nederlands. Net omdat ik op zoek was naar dat midden, ging ik uw boek lezen. Veroordelen zonder enige kennis van zaken lijkt mij te makkelijk. Om dat te kunnen vermijden, is kennis nodig. Die kennis moet zuiver zijn en dient zich ver weg te houden van holle slogans. U doet een verdienstelijke poging. U registreert. U interpreteert. U oordeelt amper. Die werkwijze is verhelderend. U reikt aan en laat het aan de lezer over te oordelen. Op basis van het aangeleverde materiaal.
Wij kunnen gerust stellen dat Michael Jackson één van de grootste, vernieuwendste en invloedrijkste artiesten was. Hij werd een iconisch figuur in de verhalen over schandalen en ondergang van idolen. Michaels gedragingen waren als hiëroglyfen die wij steeds opnieuw probeerden te ontcijferen. Als een ware Jean-François Champollion tracht u de code te breken. In vijf hoofdstukken tracht u te komen tot verheldering. Tot opklaring. Elk hoofdstuk is een stukje van een complexe puzzel. Pas als alle stukjes gelegd zijn, wordt de lezer veel duidelijk.
U schrijft over freaks. Over de thuissituatie. U schrijft over kindsterretjes. Over ras en sekse. U schrijft over de rechtszaak. In elk van die hoofdstukken tracht u een verklaring te zoeken. Een verklaring verschilt van een excuus. Want dat zoekt u niet. U houdt zich ver weg van excuses. Wat u wel wilt, is begrijpen. Begrijpen hoe het tot Leaving Neverland is kunnen komen.
U hebt het over Phineas T. Barnum. Een circusdirecteur uit de negentiende eeuw. Dat circus had deels het karakter van een rariteitenshow. Naar die persoon en die show keek Michael Jackson op. Zijn landgoed werd een circus. Hijzelf werd een rariteit. Hijzelf werd een freak in zijn eigen show. Een show, die hij zelf regisseerde. Een show, waarin hij steeds verder ging. Een show, die steeds gekker werd. Niet enkel verwijst u naar die negentiende-eeuwse directeur. U hebt het net zozeer over Jekyll en Hyde. Over Dorian Gray. Eén man, twee gezichten. Dat verhaal lijkt ook van toepassing op Michael Jackson.
U hebt het over de vader. Over de moeder. U hebt het over de broers. Over de zussen. U vertelt verhalen waar een mens niet vrolijk van wordt. Een warm nest ontbreekt. Misschien kan dat verklaren waarom hij bijna continu op zoek is naar een moederfiguur. Naar een vaderfiguur. Hij lijkt die figuren te vinden in Diana Ross en Berry Gordy, de baas van platenlabel Motown. Heel misschien kan het ook verklaren waarom hij zich naar kindsterren wendt voor vriendschap. Elizabeth Taylor. Brooke Shields. Sammy Davis Jr. Misschien moeten we daarin ook de redenen zoeken waarom hij zich enkel op zijn gemak voelde bij kinderen. In het gezelschap van kinderen tracht hij zijn verloren kindertijd terug te vinden. Want dat is wat u duidelijk schetst, Michael Jackson is eenzaam en bedroefd. Maar tegelijk schrijft u dat hij boos is. Boos op volwassenen. Volwassenen, die hij nooit kan vertrouwen. Volwassenen, die zijn vertrouwen beschamen. Daarom gebruikt hij de volwassenen. Als medewerkers die men kan aannemen en ontslaan. Als vrouwen die men kan trouwen en waarvan men kan scheiden.
In uw boek trekt u ook een link tussen Michael Jackson en ouder wordende vrouwelijke sterren. Zij bestrijden het verstrijken van de tijd door zich terug te trekken in beschermde enclaves waar vrijwel geen andere volwassenen zijn. Zij wijden zich aan wezens die liefde en bescherming nodig hebben. Bij die vrouwelijke sterren zijn het dieren. Bij Michael Jackson zijn het kinderen. Dieren die goed worden behandeld hebben onvoorwaardelijk lief. Hetzelfde kan men zeggen van kinderen. Van kinderen houden is evenwel één ding. Kinderen boven alle volwassenen stellen, kinderen als een aparte heilige soort zien: dat is iets heel anders. Kinderen en pubers worden aan de lopende band verliefd op charismatische volwassenen die hun diepste wezen lijken te kennen. En net die volwassenen kunnen die macht misbruiken.
Ik schrijf wel eens vaker een brief aan een auteur. Nadat ik een goed boek las, wil ik dat wel eens doen. Maar deze brief is de moeilijkste. Omdat uw boek behoorlijk moeilijk is. Behoorlijk zwaar. Het was geen wandeling in het park. Ik moest bij de les blijven. Soms moest ik het boek aan de kant leggen. Om even uit te rusten. Om even uit te blazen. Indien ik dat niet zou doen, zou ik lezen zonder te begrijpen. Ik zou enkel woorden lezen en het overzicht verliezen. Dat mocht niet gebeuren. Omdat ik op die manier onrecht zou doen aan uw boek. Dat wil ik niet. Daarom heb ik voldoende tijd genomen. Tijd en rust. Tijd en rust die mij heel zachtjes naar dat midden brachten. Dat midden tussen twee uitersten, waarnaar ik op zoek was. Uw boek heeft mij bij dat midden afgezet. Ik kan weer luisteren naar Michael Jackson. Ik kan opnieuw genieten van Thriller. Zonder dat ik mij hierover schuldig dien te voelen. Zonder dat ik nood heb aan enige duiding.
Beste Margo. Ik heb gezwoegd. Ik heb gezweet. Ik heb geploegd. Maar uiteindelijk las ik een interessant en boeiend boek. Soms mag een boek al eens een zware opgave zijn. Als aan het eind van een boek inzichten worden verworven, zijn die inspanningen snel vergeten. U schonk mij die inzichten. Daarvoor wil ik u danken. Van ganser harte.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties