Brandstichting in Bilzen. Ik sta recht(op). Brief aan Maike Wijnants (en Bart Somers).

Beste Maike,

(Beste Bart),

Wat volgt, zou ik niet mogen doen. Mijn moeder zou het mij ten stelligste afraden. Omdat het niet staat. Omdat het niet mag. Heel soms moet een zoon evenwel tegen het advies van moeder durven ingaan. Ik doe het dus toch. Tegen beter weten in. Graag had ik mij zelf willen uitnodigen op uw feestje. Dat feestje in februari. Dat feestje waarop champagne zal gedronken worden. Met alle asielzoekers. Daar had ik graag bij geweest. Zichzelf uitnodigen op een feestje druist in tegen alle regels van de etiquette. Ik weet het. Maar soms moet foert gezegd worden tegen de etiquette. Soms moet diezelfde etiquette aan de kant geschoven worden. Ter wille van het hogere doel. Ter wille van een ontmoeting met u.

Het Belang van Limburg publiceerde na de brandstichting een peiling, afgenomen bij 970 Vlamingen. Drie procent stelt zonder omwegen dat die brandstichting gerechtvaardigd is. Dertig procent keurt de brandstichting af maar heeft er wel begrip voor. Slechts zevenenzestig procent keurt de brandstichting absoluut af. Laat mij duidelijk zijn. Ik beken mij tot de groep die de brandstichting absoluut afkeurt. Desondanks ben ik triest. Triest omdat ik besef dat ik mijn stem niet heb laten horen. Triest omdat ik te lang gezwegen heb. Triest omdat ik deel uitmaak van een zwijgende meerderheid, die zich laat aftroeven door haatboodschappen en bedreigingen vanwege een op sociale media razende minderheid.

Ik had iets moeten zeggen. Ik had iets moeten schrijven. Maar u weet hoe het gaat. Altijd had ik wel iets anders te doen. Iets belangrijkers. Zo dacht ik. Maar ik dacht verkeerd. Dat besefte ik toen ik Bart Somers hoorde spreken. Toen ik het interview met Bart Somers las. Zowel op televisie als in de kranten deed hij een oproep aan iedere burger. In die oproep vroeg hij rechtop te staan. In die oproep vroeg hij duidelijker te maken dat wij dit niet aanvaarden. U zou dat een beetje pathetisch kunnen vinden. Een beetje te gezwollen. Dat is het niet. Wanneer emoties uitdraaien op geweld en geen plaats laten voor dialoog, wordt aan de democratie zelf geraakt. Dat is een moment waarop juist en gepast dient gereageerd te worden. Door iedereen. Niet stilletjes. Wel luidop.  U zou kunnen stellen dat mijn reactie te laat komt.  Maar mijnzelfde moeder zei altijd dat te laat nog altijd beter is dan nooit.

Ooit zong Luc De Vos dat de middenstand het land regeert. Dat is niet meer zo. Vandaag regeert angst het land. Die angst wordt gevoed. Het stigmatiseren van de andere kan hierbij best handig zijn. Ooit waren het de Walen. Lange tijd waren (of zijn) het de socialisten. Nu wijst het vingertje in de richting van de vluchtelingen. Zij zijn de schuldige voor alles wat fout loopt. Zij bedreigen onze veiligheid. Onze zekerheid.  Zo eenvoudig is het. Om dat idee ingang te doen vinden bij de burger is het goed zich te bedienen van halve waarheden of leugens. In dit debat stellen wij een ontwaarding van de taal vast. Mensen worden ontmenselijkt. Worden gedehumaniseerd. Dat proces van dehumaniseren leidt uiteindelijk tot het uitschakelen van empathie. Bewust wordt een kloof gegenereerd tussen wij en zij.  De maatschappij verruwt.  De maatschappij wordt een samenleving waarin het kritische middenveld aan de kant geschoven wordt.  Waarin cultuur gedegradeerd wordt tot gecanoniseerde gehaktballetjes in tomatensaus.

Nu zou u kunnen denken dat alles dan maar met de mantel der liefde moet toegedekt worden. Dat we het over alles eens moeten zijn.  Dat is niet zo. Het debat moet gevoerd worden. Het gevoerde beleid mag bekritiseerd worden. Niet op basis van valse geruchten en loze verdachtmakingen. Wel op basis van heldere argumenten. Politici hebben hierin een grote rol te spelen. Een verantwoordelijke rol. Zij dienen misvattingen te counteren. Zij dienen de nodige nuance (niet meteen een Twitter eigenschap) aan te brengen. Zelfs als dat niet meteen in hun kraam past. Al te vaak zien wij politici hierin zwaar uit de bocht gaan. Het zou mooi zijn te beseffen dat een debat geen straatgevecht is. Wel een intellectuele uitdaging. Dat vergt een zekere zelfdiscipline. In het tonen van het juiste respect. In het hanteren van een juiste taal.

Heel misschien zal u opwerpen dat er toch niet openlijk wordt opgeroepen tot geweld tegen migranten. Tegen vluchtelingen. Zover is het gelukkig nog niet gekomen. Wel is er vandaag een klimaat geschapen dat tot deze brandstichting heeft kunnen leiden. Angstige mensen kunnen rare sprongen maken. Dat heeft Bilzen bewezen. Mensen die hun kwaadheid gelegitimeerd zien, menen een vrijgeleide te hebben gekregen om verfoeilijke daden te stellen. Grenzen worden opgerekt. Worden verschoven.

Zijn er dan helemaal geen fouten gemaakt in dit dossier? Is de weerstand niet al te lang genegeerd? Is een mogelijke dialoog niet al te zeer uit de weg gegaan? Heel waarschijnlijk wel. Heel waarschijnlijk zijn er fouten gemaakt. Maar geen enkele, mogelijke fout kan een verantwoording bieden voor deze brandstichting. Deze brandstichting kan op geen enkele manier verschoond worden. Indien men toch tracht verschoningsgronden aan te dragen voor deze daad, raakt men aan de grondregels van de democratie. Ondergraaft men diezelfde democratie.

Het is liefde, niet haat en wraak die deze wereld bewoonbaar maken. Dat is de spreuk die u koos voor De Ark, het vroegere rusthuis. Zo simpel kan het zijn. Maar tegelijk kan het ook zo moeilijk zijn. Dat bewijzen de recente gebeurtenissen.

Beste Maike. Ik had u graag in februari gezien. Omwille van die liefde. Een liefde, die ook ik diep in mijn hart draag. Intussen wens ik u alle succes toe. En volharding.

Met vriendelijke groeten.