Uitgelezen: Jagersmaan. Brief aan Jan Vantoortelboom.

Beste Jan,

U bent een verhalenverteller. Geen verhaaltjesverteller. Dat laatste is pejoratief. Heeft een negatieve bijklank. Het kan gebruikt worden voor een slechte politicus die loze beloftes maakt. Voorbeelden zijn legio. We hoeven maar om ons heen te kijken. Voorbeelden vallen ons in de schoot. Maar daarover wil ik het niet hebben. Dat zou mij te ver voeren. Dat wil ik niet. Daarom dus terug naar het begin. U bent een verhalenverteller. In die hoedanigheid vertelt u verhalen. Dat is de logica zelve. Maar evident is het niet. Verhalen vertellen vraagt vakmanschap. U hebt dat. U creëert dat wonderlijke effect dat telkens gebeurt bij beklijvende verhalen. U maakt mij los van het boek. U voert mij naar een filmset. Meer nog, u doet mij in een film wanen. Uw woorden worden beelden. Beelden waar ik middenin sta.

Een mens kan verlangen. Een mens kan verlangen naar liefde. Naar huiselijke warmte. Naar tiramisu. Naar stilte. Daarnaar kan een mens verlangen. Dat alles kan. Maar net zozeer kan een mens verlangen naar een goed boek. Voor een goed boek kan ik bij u terecht. Dat weet ik. Ik heb het mogen ervaren. Ik las Meester Mitraillette. Ik las De Drager. Nu wendde ik mij een derde keer tot u voor een goed boek. Dat was geen risico. Zelfs geen berekend risico. Bijna was het een zekerheid. Twee maal had u mij al niet teleurgesteld. Een derde keer zou het ook wel goedkomen. Dat dacht ik. Zo gebeurde ook. Een derde maal wist u mij blij te maken.

Ik begon dus aan uw nieuwste boek. Ik keerde terug naar Elverdinge. Het dorp van Meester Mitraillette. In dat dorp keerde ik terug net na de Eerste Wereldoorlog. Op die plek en in die tijd plaatst u uw hoofdfiguur Victor Vanheule. Hij heeft aan het front gezeten. In de loopgraven. Hij is oudstrijder. Heelhuids is hij teruggekeerd naar zijn thuis in Elverdinge. Enkel in zijn hoofd rommelt het nog. Oorlogsspoken zijn moeilijk te verjagen. Victor is veranderd door de oorlog. Alsof hij voor eeuwig een verdwaalde kogel is. Nachtmerries houden hem vaak wakker.

De moeder van Victor beseft dat er iets moet veranderen. U schetst die bezorgdheid van de moeder. U laat zien hoe zij haar zoon kan lezen. Zonder dat hij woorden hoeft aan te reiken. Woordeloos begrijpt zij. De moeder ziet haar zoon lijden. Daarom neemt zij een besluit. Haar zoon moet weg. Weg van de demonen. Weg van de armoede. Enkel een nieuw leven kan soelaas bieden. Victor moet naar Amerika. Dat beslist de moeder. Zonen moeten luisteren. Zo is het altijd geweest. Dat is van alle tijden. Zo geschiedt dus ook. Op de Antwerpse kade bij de Red Star Line begint het eigenlijke verhaal. Dan voeren onverwachte wendingen Victor naar plekken die hij nooit vermoed had.

Ik zei het al in mijn voorwoord. Ik waande mij in een film. Wat Victor meemaakte, maakte ook ik mee. Samen met hem sprong ik van het schip. Samen met hem spoelde ik aan in Ierland. Samen met hem ontmoet ik Aimé. Ik ontmoet Jack en Vinnie. Ik ontmoet Adam en Manus. Ik ontmoet schoonmoe Nellie. Ik ontmoet Joe en Kitty. Bij elk van hen blijven wij hangen. Soms heel kort. Soms lang. Wat gebeurt is een samenloop van omstandigheden. Toevallige ontmoetingen duwen Victor een bepaalde richting uit. Beslissingen moeten genomen worden. Zonder de noodzakelijke tijd om na te denken. Alles gebeurt in een flits. In één van die flitsen komen twee mensen tot elkaar. Een jonge man. Een jong meisje. Beiden zijn op de vlucht. De ene vlucht weg van honger en oorlog. Van ronselaars. De ander vlucht weg voor de moordenaars van haar vader.

Ik hoop dat ik met bovenstaande samenvatting uw boek niet te kort heb gedaan. Ik wil niet al te zeer in detail gaan. Ik wil de toekomstige lezers van uw boek het plezier niet ontnemen. Het plezier van het lezen. Ik wil hen dezelfde reis gunnen. Hetzelfde plezier en dezelfde reis, die ik heb mogen ervaren met uw boek. Ik raasde doorheen uw boek. Omdat ik wou weten hoe die zoektocht uiteindelijk zou aflopen. Die zoektocht naar een uitweg. Die zoektocht naar een leven zonder moorden. Een moeilijke zoektocht in het verscheurde Ierland. In een Ierland dat door een burgeroorlog gaat. Ik haast me naar het einde. Op uw ritme. U bepaalt als schrijver het ritme van het lezen. U bent de dirigent. U bepaalt wanneer het even rustig kan. U bepaalt wanneer het even sneller moet. U dirigeert, ik volg. Ik volg u tot het einde. Tot het moment dat ik het boek dichtklap. Tot het moment dat ik ineenkrimp. Van de pijn. Want het einde doet pijn. Doet veel pijn. Het had mooi kunnen zijn. Het had mooi kunnen worden. Maar heel soms is het leven niet rechtvaardig. Zoals nu. Zoals nu bij Victor. Ik hou uw boek dicht tegen mij aan. Kan het moeilijk lossen. Ik zou onmiddellijk opnieuw willen beginnen in uw boek. En hopen dat het anders uitdraait voor Victor. Maar dat zal niet gebeuren. Boeken veranderen niet. Enkel mensen veranderen. In deze is dat jammer.

Alle goede dingen bestaan uit drie. Dat bewijst u. Overtuigend. Met verve. Ik las een derde boek van u. Een derde maal kan ik besluiten dat u een verdomd goed schrijver bent. U kent de truken van de foor, zo zou ik het durven stellen. U weet hoe u een lezer bij de les moet houden. U weet hoe u een lezer aan uw boek moet binden. U kent daartoe het juiste recept. U weet als geen ander de juiste ingrediënten. Al die noodzakelijke ingrediënten voegt u samen in dit boek. In dit beklijvende boek. In dit aangrijpende boek. In dit voortreffelijke boek.

Beste Jan. Alweer wil ik u danken. Voor die wondermooie tijd. Voor die wondermooie momenten dat ik in uw boek mocht en kon verblijven. Uw boek is gelezen. Ik nam afscheid van Victor. Van Kitty. Ik keerde terug uit Ierland. Maar nog steeds denk ik aan hen terug. Met plezier. Met goesting. Het is zoals men wel eens zegt. Het boek laat mij niet los. Het zit in mij. Omdat het boek mij op een manier sterk heeft aangegrepen. Ik heb gezien en gelezen wat oorlog doet met een mens. Tot welke besluiten oorlog een mens kan brengen. Tot welke daden. Dat is niet fraai. Dat is niet mooi. Dat heeft u met uw boek nog eens aangetoond. Voor dat boek wil ik u uitermate danken. Dank, dank, dank.

Met vriendelijke groeten.