Beste Martha,
Het zijn best wel verwarrende tijden. Als wij om ons heen kijken, zouden we kunnen opwerpen dat die vaststelling een understatement is. Wij zouden kunnen wanhopen als we kijken naar de huidige wereldleiders. Wereldleiders, die sturing moeten geven aan onze wereld. U zal wel weten wat ik precies bedoel. In uw land werd Donald Trump tot president verkozen. Die verkiezing bracht u tot een analyse van de toestand. Een analyse van uw land. Een analyse van de wereld.
Uw uitgangspunt is dat angst de kwestie is. U stelt vast hoe een nevelige en veelvormige angst is neergedaald over de hele samenleving van de Verenigde Staten. Die angst houdt verband met andere problematische emoties. Woede. Afgunst. Walging. Die emoties liggen ten grondslag aan politieke eenheid. Aan politieke verdeeldheid. Die angst en onderliggende emoties gaat u ontleden. U ziet wat angst doet met een mens. Met een kiezer. Angst blokkeert het rationele denken. Het vergiftigt de hoop en belemmert een constructieve, op een betere toekomst gerichte samenwerking.
Het zou te gemakkelijk zijn te beweren dat angst het alleenrecht is van het rechtse politieke spectrum. Dat is het niet. Zowel links als rechts wordt gevoed door die angst. Angst voor het verlies van een wereld zoals we die hebben gekend. Angst voor het verlies van democratische verworvenheden. Terecht stelt u dat niemand angstvrij is. Paniek kan ertoe leiden dat we de gevaren die ons bedreigen te zwaar aanzetten. U beseft dat de democratie kan bezwijken als wij toegeven aan die angst. Angst wordt niet meer ontleed. Angst wordt gevoed. Denken wordt moeilijk. Bang zijn en anderen beschuldigen is makkelijk.
U kijkt om u heen en ziet wat angst kan doen met een samenleving. U ziet hoe diezelfde angst de walging voedt. De woede. De afgunst. Om tot een oplossing te komen beseft u dat u eerst moet stilstaan bij elk van die emoties. Op elk van die emoties gaat u dieper in. U beschrijft. U omschrijft. U blijft stilstaan bij de impact van elk van die emoties. Bij de mogelijke gevolgen. U beseft dat deze vivisectie noodzakelijk is. Want enkel via begrip kan men tot een oplossing komen. Via een duidelijke analyse van de afzonderlijke emoties wil u de lezer(es) brengen tot uw oplossing. Want laat dat duidelijk zijn. U hebt een oplossing. Heel misschien wel dé oplossing.
We moeten opnieuw durven hopen. Omdat hoop ons vervult. Ons groter maakt. Ons naar voor doet stormen. Dat alles kan nogal wat minnetjes klinken. Kan nogal naïef klinken. Toch is het dat niet. Om dat te bewijzen verwijst u heel vaak naar Martin Luther King. Naar Nelson Mandela. Naar Gandhi. Zij wisten die gevoelens van angst, woede, walging en afgunst te kanaliseren. Zij bestempelden de andere niet als de vijand. Zij behandelden de andere net als iemand die bereid is om te luisteren en te denken en die zich heel misschien wel wil aansluiten om samen iets moois op te bouwen. De woede van de sympathisanten werd in goede banen geleid. I have a dream. Die wereldberoemde redevoering is een perfecte illustratie van wat u vertelt. Van wat u als oplossing ziet.
Wat wij vandaag vaststellen is dat de ene groep het beleid van de andere wil dwarsbomen alleen maar omdat die andere groep de overhand (gehad) heeft. Dat wordt belangrijker dan een gemeenschappelijke inspanning om de beste oplossing te vinden en te verwezenlijken. Het luisteren naar argumenten is niet meer belangrijk. Wel het beledigen van individuen en groepen die onze rivalen lijken.
In dat politieke klimaat is het niet evident om tot een noodzakelijke samenwerking te komen. Toch doet u een poging. U beseft dat een helder afgelijnd beeld van rechtvaardigheid nodig is om te kunnen samenwerken. Hoop moet zich richten op een redelijk concreet beeld van de rechtvaardige samenleving dat zich met een goede argumentatie laat verdedigen tegen andere beelden. Om dat beeld te concretiseren komt u met uw capabiliteitenbenadering. Het basisidee van die benadering is dat u de fundamentele zaken waar mensen recht op hebben definieert in termen van ‘capabiliteiten’. Die capabiliteiten zijn reële kansen op het bereiken van een aanvaardbaar drempelniveau waarover alle burgers dienen te beschikken voordat de betreffende samenleving als zelfs maar minimaal rechtvaardig kan worden beschouwd. In uw benadering somt u tien capabiliteiten op. Ik zal die niet herhalen. Dat moet de lezer(es) ontdekken. Ik kan enkel stellen dat deze lijst een handig instrument zou kunnen zijn om te komen tot een oplossing. Een oplossing die ons bevrijdt van de angst.
Ik heb uw boek gelezen. Bij dat lezen heb ik heel vaak om mij heen gekeken. Heb ik heel vaak naar de wereld gekeken. Ik heb kunnen zien hoe de angst maar al te vaak wordt aangewakkerd. Omwille van het politieke gewin. Het aanwakkeren van die angsten staat gelijk met politieke winst. Ik zou kunnen wanhopen. Toch doe ik het niet. U biedt mij hoop. Realistische hoop. Hoop, waarin de samenleving opnieuw centraal moet staan. Geen politieke berekeningen.
Dit boek mag misschien beschouwd worden als een noodzakelijk boek. Een noodzakelijk boek, dat zou moeten gelezen worden door alle politici. Politici van alle kleuren. Zonder onderscheid. Een noodzakelijk boek, dat zou moeten gelezen worden door iedereen die zich om het samenleven bekommert. Mijn ogen zijn bij het lezen opengegaan. Het zou mooi zijn indien ook hun ogen zouden opengaan. Indien ook hun oogkleppen zouden afvallen. De wereld zou er enkel wel bij varen.
Beste Martha. Ik wil u danken voor dit verrijkende boek. Voor dit hoopgevende boek. Voor dit verenigende boek. Voor dit moedige boek. Voor dit boek, dat opnieuw doet dromen. Van ganser harte bedankt.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties