Beste Tim,
Deze week luisterde ik naar een aflevering van Achter de frontlinie, een podcast van NPO2/VPRO met journalist Bram Vermeulen als gastheer. In die aflevering sprak de gastheer met Rudi Vranckx. Toen Rudi Vranckx sprak over zijn grootvader, die lid was van het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog, vroeg Bram Vermeulen of hij kon zeggen of zijn grootvader een held was. Om daarop te kunnen antwoorden gaf Rudi Vranckx een mooie definitie. Een held is iemand die in een oorlog de juiste weg kiest op een moment dat het moeilijk is om te weten wat juist is. Bij die definitie moest ik denken aan Broeders sterven niet, één van de drie novelles uit de reeks Helden van het Verzet.
Ik keek vreemd op toen ik Rudi Vranckx hoorde vertellen dat zijn grootvader nooit vertelde over zijn aandeel in dat verzet. Het was geen gespreksonderwerp. Hierover kon niet verteld worden. Ik moest denken aan mijn nonkel, die ook mijn dooppeter was. In het vierde leerjaar kreeg ik de opdracht om met enkele klasgenoten een tentoonstelling te organiseren. Wij mochten het thema zelf kiezen. Na intens overleg zou de Tweede Wereldoorlog het thema van onze tentoonstelling worden. Tijdens de voorbereidingen van deze tentoonstelling stelde ik voor om te gaan spreken met mijn nonkel. Ik zou hem vragen naar zijn ervaringen in het verzet. Hij was lid van het verzet geweest. Ik zou het gesprek met mijn recorder opnemen en tijdens de tentoonstelling zou ik het gesprek laten horen. Een schitterend idee. Zo dachten we. Het draaide anders uit. Toen ik met mijn recorder bij mijn nonkel arriveerde, was hij meteen duidelijk. Hij zou niet praten over het verzet. Hij zou niet praten over zijn rol in dat verzet. Wel wou hij praten over de jaren van bezetting. Met tegenzin aanvaardde ik zijn voorwaarden.
Vandaag moet ik bekennen dat namen van verzetsstrijders mij volledig onbekend zijn. Net zoals de verhalen van die verzetsstrijders. Op die typische Jambers-vragen (wie zijn zij, wat dreef hen, …) zou ik het antwoord schuldig moeten blijven. Om die reden juich ik uw initiatief toe. Om die reden begon ik Broeders sterven niet te lezen. Het verzet krijgt een gezicht. Het verzet krijgt een stem.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn meer dan vijftienduizend Belgische mannen, vrouwen en kinderen als verzetsstrijder door de nazistische bezetter gedood. Vijftienduizend vergeten verhalen. Met uw initiatief wenst u getuigenis af te leggen van de moed en zelfopoffering, die sommige van hen tentoonspreidden.
In Broeders sterven niet brengt u het verhaal van Louis Lambrechts. Een broeder. Vóór het begin van de Tweede Wereldoorlog was hij ingetreden bij de Broeders van Liefde in Gent. Toen de oorlog uitbrak gaf hij les aan de Broederschool in Nederbrakel.
De broers en zussen engageren zich binnen het verzet. Louis blijft aan de kant. Omdat hij meent dat zijn ambt van broeder onverenigbaar is met gewapend verzet. Toch kruipt het bloed waar het niet gaan kan. Louis geraakt meer en meer betrokken bij het verzet. Dat gebeurt heel geleidelijk. Het smokkelen van wapens, daarmee begint het.
Een razzia in het klooster dwingt Louis te vluchten. Langs onderduikadressen komt hij in Limburg en sluit hij zich aan bij het verzet. Bij zijn broers.
Ik zou kunnen vertellen hoe het Louis verder vergaat. Dat doe ik niet. Het boek moet gelezen worden. Liefst door velen. Wat ik wel kan doen, is te zeggen hoe het afloopt. Het boek eindigt met een krop in de keel. Iemand koos de juiste weg. Iemand nam de juiste beslissing. Zonder stil te staan bij de mogelijke consequenties. Wanneer ik als lezer wordt geconfronteerd met de gevolgen van een gemaakte keuze, wordt het in mij heel stil. Ik zou kunnen huilen. Om de broeder- en zusterliefde. Om de vastberadenheid. Om de moed. Om de durf.
Beste Tim. U vertelt het verhaal van één man. Van één familie. Maar in dat verhaal echoën de verhalen van vele anderen. Het kan gek klinken maar terwijl ik dat verhaal lees, voel ik de aanwezigheid van mijn oom. Alsof hij mij aanmoedigt verder te lezen. Omdat hij wil dat die verhalen dan toch eindelijk moeten verteld worden. Met dat ene verhaal geeft u mijn nonkel ook een podium. Want dat is wat duidelijk wordt. Niet enkel die ene familie kiest de juiste weg op een moment dat het moeilijk is om te weten wat juist is. Velen kozen die weg. Ik wil u danken om de schijnwerpers even op die weg te zetten. Want die weg verdient het in het licht gezet te worden. Dank dus. Dank. Dank. Dank.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties