Beste Sarah,
Het voorbije weekend had ik uw boek uitgelezen. Het voorbije weekend stond ook het (uit)kuisen van mijn kleerkast op het programma. De combinatie van uw boek en mijn kleerkast was behoorlijk confronterend. In mijn kast echoden veel vragen, die u in uw boek stelde. Die echo’s deden mij het schaamrood op de wangen krijgen. Al te vaak botste ik op T-shirts, truien en broeken die ik nauwelijks gedragen had. Gekocht en dan opgeslokt door de kleerkast. Zondagavond stond mijn kleerkast te blinken maar ikzelf was minder gelukkig. Blij om de nette kleerkast maar in de war van de gedane vaststellingen.
In uw boek schrijft u over mode. Over tijdloze collecties. Over seizoenscollecties. Over fastfashion. Over superfastfashion. Over ultrafastfashion. U stelt vast dat het spinnewiel blijft draaien en dat wij ons continu prikken aan dezelfde spoel. De mode is totaal losgeslagen. Textiel maakt deel uit van onze identiteit, ze laten ons goed voelen over onszelf. Tegelijkertijd werken miljoenen mensen zich voor een hongerloon uit de naad om ons te kleden en helpt de mode-industrie ook nog eens onze planeet om zeep. U meent dat de textielindustrie het duurzaamheidsvraagstuk bij uitstek is.
Met dat vraagstuk gaat u aan de slag. Niet vanachter uw bureau. Om de nodige antwoorden op dit moeilijke vraagstuk te vinden, gaat u het veld in. U neemt ons mee op reis. Samen met u reizen wij naar Ghana. Naar India. Naar Indonesië. Naar Bangladesh. Meer wij hoeven niet altijd ver te reizen. Soms blijven wij dicht bij huis. In eigen land. In Nederland. U ontrafelt de keten. Van de kleerkast gaat u naar het katoenveld. Van de etalage gaat u neer het stort. Elk element in de keten onderwerpt u aan een kritische analyse. U belicht de pijnpunten. U zoekt naar oplossingen waarbij u oogt heeft voor de consequenties van diezelfde oplossingen. Want hiervan bent u zich bewust, elke oplossing heeft gevolgen voor de betrokkenen in de keten.
Die oefening maakt heel duidelijk dat de ultieme oplossing toch niet zo evident is. Het is een hele uitdaging. Een heikele klus. Want in die oefening moeten we nadenken over een transitie die voor iedereen werkt. Over de volledige textielketen. Een product kan pas duurzaam zijn als het goed is op ethisch, ecologisch en economisch vlak. Hierbij komt u tot de vaststelling dat duurzaam en circulair termen zijn die juist meer groei faciliteren in plaats van minder groei. Bedrijven kunnen verduurzamen zonder dat hun commerciële strategieën aan kracht moeten inboeten. Groene groei kan niet samen bestaan. Groei is per definitie niet ecologisch. Want wat met onverkochte voorraden. Die voorraden zijn gigantisch. U komt tot de vaststelling dat de mode-industrie verslaafd is aan overproductie.
Die overproductie is slechts één van de symptomen van een losgeslagen systeem. Dat weet u. dat beseft u. U daagt ons continu uit na te denken over de vele deelaspecten, die elk op zich aanleiding geven tot een geanimeerd debat. Want wat moeten wij denken over e-commerce? Over de markt van zovele labels? Over de zorgplicht? Over de strijd tegen kinderarbeid? Over de arbeidsomstandigheden? Over vervuiling? Over kleren delen en doneren? Over de producentenverantwoordelijkheid? Over de circulaire economie?
Misschien moeten we nadenken over minder groei. Over degrowth. Misschien moeten we economische groei als doel loslaten. Misschien moeten we de gelijkheid tussen alle levende wezens op aarde vooropstellen. Dat is ook wat u de lezer aan het eind van uw boek meegeeft als oplossing. U schrijft dat zich duurzaam kleden niet begint met ‘beter’ maar met minder kopen. U beseft dat spreken over eerlijke mode pas kan als merken rekening houden met alle handen die onze kleding aangeraakt hebben voor het in de kast belandt, op ethisch en ecologisch vlak. U beseft tegelijk dat een gigantische cirkel sluiten een gigantisch moeilijke opgave is. De verantwoordelijkheid daarvoor wordt door de mode-industrie al te vaak op de klant afgeschoven. Merken hebben evenwel het recht niet de klant een schuldgevoel te bezorgen voor problemen die ze zelf gecreëerd hebben.
Dus, jawel, minder kopen. Dat is een begin. Tegelijk moeten wij blijvend de hele mode-industrie kritisch bekijken en wanpraktijken onthullen. Omdat u beseft dat streven naar ethische mode kan. Terwijl ik mijn kleerkast opkuis komen al die vragen, opmerkingen en bedenkingen bij mij opnieuw naar boven. Ik weet het allemaal niet meer. Maar dan denk ik aan die ene trui. Die trui die ik droeg als kleine jongen. Mijn moeder had die gebreid. Het was mijn favoriete trui. Die trui en ik, wij hadden een band. Een emotionele band. Dat vind ik niet meer in mijn kleerkast. In mijn kleerkast zijn er geen favorieten. Wij kopen maar en stapelen maar. Alles netjes op elkaar. Ik sluit mijn kleerkast en plots zie ik het helder. Het moet met minder. Ik moet gaan vasten. Kleerkastvasten. Daarmee lijkt het voor mij te beginnen.
Beste Sarah. Het verduurzamen van een proces is een complex gegeven. Dat hebt u met uw boek overtuigend aangetoond. Maar die complexiteit mag ons niet tot wanhoop drijven. Integendeel, het moet ons aansporen tot urgentie. Zomaar gewoon verder aanmodderen is geen optie. Ook dat hebt u met uw boek overtuigend aangetoond. U toont het grotere plaatje. U toont het kleinere plaatje. U toont wat er in die grotere wereld moet en kan ondernomen worden. U toont wat er in die kleinere wereld moet en kan ondernomen worden. Wij maken deel uit van de oplossing. In ons activisme en in ons aankoopgedrag. U hebt mij wakker geschud. U hebt mij bewust(er) gemaakt. Daarvoor wil ik u danken. Van ganser harte.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties