Beste Colum,
In Vlaanderen hadden we meer dan dertig jaar geleden een reportagemaker. Hij ging bij mensen langs met de belangrijkste vragen die een journalist stellen kon: wie, wat, waarom, hoe, … Het antwoord op die vragen gaf aanleiding tot vaak spraakmakende reportages, waarbij de vraag naar de werkelijke nieuwswaarde altijd maar luider klonk. De man is op rust maar zijn naam en faam zijn nog altijd alom bekend. U woont in New York. U zou zich de vraag kunnen stellen waarom ik u over dat fenomeen wil onderhouden. Dat doe ik omdat ik zopas uw boek Danser las. Een boek waarin u diezelfde vragen stelt. Toch is er een klein verschilletje. U stelt die vragen niet aan lukraak gekozen personen, die u bij toeval ontmoet. Neen, u richt uw vragende peilen op Rudolf Noerejev, de grootste balletdanser van de twintigste eeuw.
U zou zich hebben kunnen beperken tot een zuivere biografie. U zou hebben kunnen vertellen over de hoogste hoogtepunten en de diepste dieptepunten. U zou zich hebben kunnen laten verleiden tot een louter chronologisch levensverloop. Dat hebt u niet gedaan. U bent een verhalenverteller. In die hoedanigheid eist u een zekere vrijheid op. Een vrijheid om te freewheelen. Waarbij u uw literaire en verhalende kwaliteiten ten volle kan laten spelen. Hoe u dat doet? Door een eenvoudige maar oh zo vernuftige ingeving. U geeft het woord aan bevoorrechte getuigen. Zijn eerste danslerares. Zijn medestudenten. Zijn beste vriend. Zijn zuster. Zijn schoenmaker. Zijn danspartner. Zijn huishoudster. Zijn medestudenten. U laat hen woorden spreken via uw pen. Met die pen laat u de lezer die tijden herbeleven. U doet dat op een dergelijk schitterende wijze dat het lijkt alsof wij met een tijdscapsule teruggeflitst worden. Wij staan met beide voeten in die tijden. Hetzelfde doet u met de steden. De steden waarin Noerejev opgroeit. De steden waarin Noerejev verblijft en performt. Uw pen doet ons een wereldreis maken. Uw pen doet ons afreizen naar verschillende wereldpodia. Uw pen doet ons afreizen naar de meest decadente feestjes.
U geeft de lezer een rechtstreekse inkijk in de vele facetten van het leven van een ster. Ik lees over de moeilijke relatie met zijn vader. Ik lees over zijn vlucht uit Rusland. Ik lees over zijn initiatie in het dansen. Ik lees over zijn eerste danslessen. Ik lees over een niet te stillen honger. Een honger naar kennis. Een honger naar seks. Ik lees over de leeftijd en de invloed van die leeftijd op het dansen. Ik lees over het leven na de dans. Ik lees over het zoeken naar wat buiten het dansen lag. Bovenal lees ik over een immense passie. Een passie die Noerejev doortrekt in alle facetten van het leven. Het leven dat enkel ten volle kan geleefd worden. Geen half leven. Enkel een vol leven. Met diezelfde intensiteit staat hij ook in het dansen. In het dansen wil hij boven zichzelf uitstijgen. Het kleinste foutje doet hem ontvlammen waarbij hij zijn woede richt op degene die hem het dichtst staat. Een kort lontje, dat mag gezegd worden.
Uiteraard beperkt u zich niet tot die bevoorrechte getuigen. U laat de meester ook aan het woord. De artiest. De wereldster. Als dat gebeurt, verandert de toon. U laat hem getuigen in korte fragmenten. Uit die fragmenten spreekt een soort van ongenaakbaarheid. Een soort van onbereikbaarheid. Zelfverzekerd, zo zou ik het kunnen benoemen. Als ik meer lef aan de dag zou durven te leggen, zou ik het zelfs kunnen omschrijven als arrogantie. Alsof Noerejev lijkt te beseffen dat hem niks in de weg kan gelegd worden. Dat hem alles is toegestaan. Want hij is de wereldster. Hij is de beste danser ter wereld.
Om die redenen zou ik hem een etterbuiltje kunnen noemen. Maar op het moment dat ik dat zou willen doen, geeft u tegengas. Door enkele momenten te schetsen waarop u hem mens laat zijn. Die intieme momenten doen mij twijfelen. Is hij arrogant afstandelijk? Is hij sympathiek betrokken? U laat Noerejev schipperen tussen die twee uitersten. U belicht de vele schakeringen tussen beide uitersten. De vele schakeringen die Noerejev in zich draagt.
U hebt mij laten kennismaken met Rudolf Noerejev. Maar dat is niet alles. U laat mij net zozeer kennismaken met het communistische Rusland. Met het leven in dat Rusland. Het gecontroleerde leven. Het ingehouden leven. Het stilstaande leven. U laat mij kennismaken met een leven waarin Noerejev het noodzakelijk acht om uit te breken. Niet zozeer om politieke redenen. Wel eerder om persoonlijke redenen. Omdat hij beseft dat hij enkel buiten Rusland ten volle kan zijn wie hij werkelijk is. Zonder enige geheimhouding. In alle openheid. Om dat te kunnen doen moet hij offers brengen. Hij moet zijn moeder achterlaten. Hij moet zijn zuster achterlaten. Met die worstelingen laat u mij net zozeer kennismaken.
Ik zelf spreek de taal van het dansen niet. Maar u neemt mij bij de hand en voert mij naar die wereld van de dans. In een taal die ik wel begrijp. In die taal proef ik de passie voor het dansen. In die taal proef ik de liefde voor het dansen. Op sommige momenten verbeeldt u de dansbewegingen op een dergelijke manier dat ik Noerejev zie dansen. U laat mij dus niet enkel afreizen naar de grote wereldsteden. New York. Londen. Moskou. Parijs. U doet iets wat ik niet voor mogelijk hield. U doet mij dansen. U doet mij werkelijk dansen. Op die momenten begrijp ik niet enkel de taal van het dansen. Op die momenten spreek ik de taal van het dansen.
Beste Colum. U was mij niet onbekend. Eerder las ik Zanghonden. Laat de aarde draaien. Trans-Atlantisch. Apeirogon. U doet wat u al die voorgaande keren ook hebt gedaan. U laat mij genieten. U laat mij intens genieten. Niet enkel van een wervelend verhaal. Maar ook en bovenal van uw onnavolgbaar talent als schrijver. Dat genot begint bij de eerste pagina. Bij de eerste woorden. Dat genot houdt aan tot en met de laatste pagina. Tot en met de laatste woorden. Voor dat intense leesplezier wil ik u danken. Van ganser harte.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties