Beste Tim,
Ik ben er al een tijdje van overtuigd. Om de klimaatverandering efficiënt aan te pakken, zullen wij ons economisch systeem moeten heruitvinden. Zullen wij ons economisch systeem moeten herijken. Zonder die broodnodige herijking zal het niet lukken. Die gedachte leefde al bij mij. Een degelijke onderbouwing voor die gedachte vond ik niet. Tot ik uw nieuwste boek las. Uw boek sterkt mij in die gedachte. Uw boek toont de weg.
In uw vorige boek Welvaart zonder groei erkende u hoe het bestaande economische systeem niet zonder zijn groeiverslaving kan. Regeringen worden afgerekend op economische groeicijfers, groei levert de nodige inkomsten om de sociale zekerheid te financieren. Je hebt groei nodig voor het behoud van de welvaart. Tegelijk stipte u aan dat het groeikapitalisme zorgt voor financiële instabiliteit, groeiende ongelijkheid en de vernietiging van de natuurlijke basis van de menselijke wereld. De enige uitweg uit dit dilemma is het bedenken en onderbouwen van een alternatief economisch systeem.
Uw vorige boek bevatte de nodige economische analyse, het nieuwe noodzakelijke narratief en een krachtige, concrete set aan beleidsmaatregelen.
U beseft dat zij die aan de macht zijn en beslissingen nemen, de grote uitdagingen willen aanpakken. Om te vermijden dat de economie zou ontsporen. Zij zoeken hierbij naar oplossingen die het huidige economische systeem niet in gevaar brengen. Zij zoeken oplossingen om het huidige systeem te kunnen behouden. U wenst geen behoud. U wenst verandering. In uw pleidooi ten gunste van verandering waarschuwt u voor de bepleiters van groene groei. Die bepleiters stellen dat wij kunnen verder doen zoals wij bezig zijn op voorwaarde dat de we groei vergroenen. Dat klinkt geruststellend. U zegt evenwel dat die bepleiters ons in slaap wiegen. De mythe van de groei moet dringend worden ontkracht. Omwille van al eerder genoemde redenen. De sprookjes zitten ingebakken in de handleiding van onze moderne economie. Zij blijven een doorlopende stoorzender voor ons denken over sociale vooruitgang.
De algemene stelling van uw nieuwste boek is dat een goed leven niet ten koste hoeft te gaan van de aarde. Dit boek onderzoekt de omstandigheden waaronder het ons goed gaat. Onderzoekt ons potentieel om beter, volwaardiger, bevredigender en duurzamer te leven. U toont aan dat het einde van de groei niet het einde van sociale vooruitgang betekent. In uw nieuwste boek duikt u nog dieper dan u al voorheen deed. U beseft dat verandering begint bij het bevragen van de fundamentele veronderstellingen die onze samenleving en haar dominant economisch systeem schragen. Om dat te doen gaat u op zoek naar levensverhalen van mensen die hun leven hebben gewijd aan het ontwikkelen en verspreiden van radicaal vernieuwende inzichten. U ontdekt een creativiteit in onze ziel die ons kan bevrijden en naar een zinvol leven kan leiden waarin wij het goed hebben samen. Wij hoeven niet gevangen te zitten in de ijzeren kooi van het consumentisme. Wij hoeven niet opgesloten te zitten in de mythe van de groei. De door u vertelde levensverhalen tonen dat het anders kan.
Via die levensverhalen gaan wij nadenken over de aard van welzijn en welvaart. Wij gaan nadenken over de betekenis van nut. Wij gaan nadenken over liefde en entropie. Wij gaan nadenken over het verhaal van de economie. Wij gaan nadenken over werk en arbeid. Het doet ons nadenken over de snelle en de langzame sector. Het doet ons nadenken over de basiswaarden van een economie.
Al die denkoefeningen brengen ons telkens tot een alternatief. Al die denkoefeningen halen aannames onderuit die al eeuwenlang in het hart van onze cultuur zitten. Als er binnen het systeem geen oplossingen te vinden zijn, dan moeten we misschien het systeem zelf veranderen. U schrijft dat we de aannames waarop de macht van de staat gebaseerd is, opnieuw moeten onderzoeken. Omdat u ervan overtuigd bent dat degenen die aan de macht zijn, geen verandering willen.
Uiteindelijk komen wij uit bij de vraag wat democratie is. Bij de vraag of de huidige stand van onze democratie wel het eindstation is. De legitimiteit van de staat berust alleen op de belofte om de rechten van de mensen te beschermen. De staat ontvangt de macht van het volk en moet haar ten behoeve van het volk aanwenden. Misschien wordt het tijd om te zoeken naar middelen om die legitimiteit te versterken. Aan te vullen.
Uw boek nodigt ons uit na te denken over een alternatief economisch systeem. Over een verbeterde, versterkte en meer gedragen vorm van democratie. Dat kan allemaal nogal zweverig klinken. Dat kan allemaal nogal geitenwollensokkerig aanvoelen. Nochtans zijn er al landen die grondig nadenken over een alternatief. Landen die experimenteren met nieuwe manieren om vooruitgang te ontwikkelen. Bhutan, Nieuw-Zeeland, Finland en Schotland tonen dat het kan.
Beste Tim. Uw boek deed mij niet enkel beseffen dat mijn aanvoelen juist was. Uw boek reikte mij ook argumenten aan om dat aanvoelen om te vormen tot een overtuiging. Het moet anders. Dat is zeker. Daarover heb ik geen enkele twijfel meer. Voor dat heldere inzicht wil ik u danken. Van ganser harte.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties