Shalom allemaal, gezien op Play 4. Brief aan Diederik Van den Abeele.

Beste Diederik,

Van dingen die we niet kennen kunnen wij vreemd opkijken.  Het kan ons de wenkbrauwen doen fronsen.  Die fronsende wenkbrauwen moeten dan gelezen worden als onbegrip.  Als een treffende illustratie dat wij bepaalde dingen niet helemaal kunnen plaatsen.  Dat hebben wij niet enkel met voorwerpen.  Het kan ons ook gebeuren met mensen.  Ook bij mensen kunnen wij diezelfde wenkbrauwen fronsen.  Omdat die mensen anders zijn.  Waarbij wij er dan telkens vanuit gaan dat wij de standaard zijn.  De standaard waarop anderen worden afgerekend.  Dat kan dan gemakkelijk leiden tot vooroordelen.  Vooroordelen die op niks gebaseerd zijn.

Ik ben hierop geen uitzondering.  Ik laat mij ook wel eens verleiden tot dergelijk gedrag.  Als ik doorheen Antwerpen wandel, zie ik soms wel eens orthodoxe joden.  Ik kijk hen na.  Waarbij ik telkens de neiging moet onderdrukken op hen af te stappen.  Om een gesprek te beginnen.  Een gesprek dat hoofdzakelijk uit vragen zou bestaan.  Want die heb ik.  Mijn nieuwsgierigheid zou mij tot meer dan 613 vragen brengen.  U kan het zich voorstellen, het zou een lang gesprek worden.  Daarom doe ik het niet.  Ik blijf gewoon kijken.  Een gesprek blijft uit.  Waardoor vooroordelen blijven.

U bent een man met een missie.  Want u zelf hebt ook vragen.  Niet enkel hebt u vragen.  U wenst die vragen ook te stellen.  U wenst naar de antwoorden op uw vragen te luisteren.  U stapt dus met een cameraploeg doorheen de joodse wijk in Antwerpen.  Dat kan u doen, u bent een reportagemaker.  Met die cameraploeg stapt u bij mensen binnen.  Mensen die de deur openen en u binnenlaten.  In hun huis.  Daar stelt u de vragen die u hebt.  Die ik heb.  Die vele mensen hebben.

U blijft niet enkel in hun huizen.  Zij nemen u mee.  Op ontdekkingstocht doorheen de joodse wijk.  Zij nemen u mee naar een rituele wasplaats voor nieuw servies en bestek.  Met u stappen zij binnen in een synagoge.  Zij wandelen met u langsheen de eroev.  Met u gaan zij bij een pruikenmaakster.  Bij elk van die bezoeken stelt u uw vragen.  Want dat is uw missie.  U wenst dat de kijker verder kijkt dan zijn neus lang is.  U wenst dat de kijker verder kijkt dan die eerste indruk.  Wat u doet, is de kijker uitnodigen achter de façade te kijken.  Om daar elkaar te ontmoeten.  Om daar elkaar eindelijk te leren kennen.

Wat ik zie, zijn gewone mensen.  Mensen zoals u en ik.  Akkoord, heel soms zijn zij een beetje vreemd uitgedost.  Maar dat doet er niet toe.  Dat doet er nu niet meer toe.  Wij kijken niet langer meer.  Nu luisteren wij.  Wij luisteren naar hun verhalen.  Wij stellen vast hoe zij, net zoals ons, trachten een leven te leven.  Een gelukkig leven te leven.  Ik kijk en besef dat ik het dan iets gemakkelijker heb.  Althans, dat meen ik te mogen geloven.  Ik hoef mij niet te houden aan 613 leefregels.  Dat hoef ik helemaal niet te doen.  Zij wel.  Maar al snel wordt duidelijk hoe elk van hen een manier zoekt om daar mee om te gaan.  Sommigen zoeken het in een biertje of iets sterkers.  Anderen zoeken het in felle kleuren of bontgekleurde keppels.  Wat ik merk is dat elkeen een manier zoekt om die leefregels een eigen invulling te geven.  Zodat die leefregels net iets meer draaglijk en minder verstikkend worden.  Die zoektocht is een ode aan de menselijke inventiviteit.

Terwijl ik kijk, stel ik mijzelf soms die vraag.  Ik vraag mij zelf of ik het zou kunnen.  Of ik het zou kunnen mij in te passen in een leven vol van regeltjes.  Ik weet het niet.  Ik vrees dat ik al vrij snel stress zou ervaren.  Omdat ik het goed zou willen doen.  Omdat ik zou willen vermijden ook maar één foutje te maken.  Maar dan denk ik misschien dat die leefregels misschien ook wel een zekere rust kunnen teweegbrengen.  Dat die leefregels ook wel verbindend en versterkend kunnen werken.  Misschien denk ik dat die leefregels helemaal geen stress hoeven te betekenen.  Ik weet het niet.  Ik blijf twijfelen als ik zie hoe intensief de keuken moet gereinigd worden voor Pesach.  Als ik zie hoe alles moet klaargezet worden voor sabbat.  Er wordt gezweet en gezwoegd.  Maar in dat zweten en zwoegen meen ik ook een zekere schoonheid te mogen zien.

Eigenhandig sloopt u een muur die al te lang tussen ons en de joodse gemeenschap stond.  U stelt de juiste vragen.  Op een juiste toon.  Uw gasten hoeven zich niet te verantwoorden.  Daarom vraagt u niet.  Waar u wel om vraagt, is duidelijkheid.  Zodat de kijkers kunnen begrijpen.  Heel waarschijnlijk koestert u een andere levensfilosofie.  Dat laat u niet blijken.  U laat het niet tot een strijd komen.  U hoedt zich voor een polemiek.  Voor een ideeënstrijd.  Dat wenst u helemaal niet.  Net die toon en die intentie maken uw programma zo mooi.  Zo warm.  Zo intens.  Het wederzijdse begrip doet de kijker luisteren.  Doet de kijker zijn pantser afleggen.

Wat nog nooit eerder op een dergelijke manier gebeurde, hebt u bewerkstelligd.  U ging op de deur kloppen.  Zachtjes.  De andere kant opende de deur.  Rustig.  In uw voetspoor volgden wij.  Net als u keken wij rond.  U was de gids.  Wij ontdekten een openheid.  Wij ontdekten een humor.  Wij ontdekten een zekere schroom (soms).  Wij ontdekten een eerlijkheid.  Dit portret van een boeiende en bruisende gemeenschap hebt u mogelijk gemaakt.  Het werd een wissel- en samenwerking waarin wederzijds respect voelbaar was.  Dat respect maakte het mogelijk ook moeilijkere thema’s aan te raken.  De positie van de vrouw.  Seks.  Geen enkele vraag bleef onbeantwoord.

Beste Diederik.  Ik kan niet zeggen hoe blij ik ben dat u dit programma hebt gemaakt.  Deze brief is slechts een kleine poging daartoe.  U hebt mij duidelijk gemaakt dat ik niet enkel moet nastaren.  U hebt mij duidelijk gemaakt dat het best wel interessant kan zijn een gesprek te beginnen.  Want enkel door te praten, kan er begrip komen.  Want enkel door te praten, kunnen wij kennis maken.  Dat is misschien de mooiste boodschap dat ik uit uw programma kan puren.  Wij moeten vooroordelen niet bestendigen.  Wij moeten vooroordelen ontkrachten.  Een fijn gesprek kan daartoe een eerste stap zijn.  Die stap zette u.  Daarvoor wil ik u danken.  Van ganser harte.

Met vriendelijke groeten.