Beste Jelle,
Beste Ruben,
De wereld begrijpen, het is geen evidente zaak. Een wereld in verandering begrijpen, dat is een nog minder evidente zaak. Dichtbij huis kunnen wij nog gelijke tred houden met de ontwikkelingen. Met de veranderingen. Dat kunnen we nog behappen. Die uitdaging wordt groter als wij ons huis verder achter ons laten. Als wij onze blik richten op Centraal-Azië. Dan moeten we vaststellen dat wij bijna blind varen. Want wat weten wij over die voormalige Sovjetrepublieken? Wat weten wij over Oezbekistan? Over Kazachstan? Over Kirgistan? Over Tadzjikistan? Over Turkmenistan? Over Pakistan? Laten wij eerlijk zijn, daarover weten wij weinig tot bijna niks.
U schudt ons wakker. Want ondanks onze onwetendheid is dat gebied bijzonder belangrijk. Soms wordt het gebied wel het nieuwe centrum van de wereld genoemd. In dat gebied gebeurt heel wat. China en Rusland trachten hun greep op die landen te verstevigen. Dat mag niet verbazen. In het gebied zijn er nog veel gas- en oliereserves. Die kunnen ontgonnen worden. Die kunnen geld in het laatje brengen. Er wordt dus heel wat getrokken en geduwd om invloed. Hoogtijd dus voor een kennismaking.
Voor een goede kennismaking kan het best nuttig zijn een beroep te doen op goede gidsen. Gidsen die met enige kennis van zaken spreken. Dan hoeft het niet te verbazen dat wij bij jullie uitkomen. Jelle maakte heel wat documentaires over Rusland terwijl Ruben zich bij zijn documentaires toelegde op China. Veel van die documentaires heb ik gezien. De bergen achter Sotsji. Grensland. Langs de oevers van de Yangtze. Door het hart van China. De wereld van de Chinezen. Stuk voor stuk schitterende reisverslagen.
Om dit deel van de wereld te bereizen beslissen jullie samen te gaan werken. Over deze landen zullen jullie samen verslag uitbrengen. Elk vanuit zijn eigen invalshoek. Een Chinese invalshoek. Een Russische invalshoek. Alhoewel jullie niet samen reizen, houden jullie toch contact. Daarvan is de kijker getuige. In korte gesprekken over de smartphone vertellen jullie over de opgedane indrukken. Alsof jullie naar bevestiging zoeken. Alsof jullie willen aftoetsen in hoeverre jullie indrukken stroken met de realiteit. Alsof jullie willen aftasten waarin jullie invalshoeken verschillen. Of die invalshoeken tot andere uitkomsten leiden.
Terwijl Rusland door de voormalige Sovjetrepublieken in het verdomhoekje wordt gezet, kan het vreemd lijken hoe die onafhankelijke landen zich nu richten naar China. In hun blik naar China en hun streven naar ontwikkeling en welvaart lijken zij bereid om hun onafhankelijkheid vrijwillig te laten inperken. Terwijl inwoners getuigen van Russisch kolonialisme lijken de landen bereid zich opnieuw te laten knechten. Een lege staatskas lijkt de machthebbers geen andere keuze te laten. Die keuze botst dan weer met het verlangen van de jongeren die dromen van vrijheid, op een Westerse leest geschoeid.
U brengt verslag van landen die hun eigen geschiedenis willen schrijven. Want al te lang werd die geschiedenis geschreven met een Sovjetpen. Waarbij onfraaie periodes werden verzwegen of anders werden ingekleurd. Die Sovjetpen werd weggegooid en vervangen door een eigen pen. Dingen worden nu benoemd. Onfraaie periodes zoals deportaties, heropvoedingskampen en executies vinden nu hun plaats in de nationale geschiedenissen. De onderdrukten krijgen eindelijk een stem. Hun verhalen worden eindelijk verteld.
Het zijn niet enkel die verhalen die opnieuw een juiste plaats krijgen. Net zozeer worden tradities geherwaardeerd. Tradities die onder het Sovjetjuk verboden werden. Die gewoontes worden nu opnieuw opgepikt en opgepakt. Oude leefgewoonten worden opnieuw in ere hersteld. Heel voorzichtig.
Van al die dingen brengt u verslag uit. In dat verslag gaan heel vaak alarmbelletjes rinkelen. Soms stilletjes. Soms heel luid. Zo brengt u uit China gevluchte Kazachen aan het woord. Zij brengen het verhaal van Chinese heropvoedingskampen. Kampen waar gefolterd wordt. Waar gemarteld wordt. U laat getuigen vertellen over familieleden die in China verbleven maar plots van de aardbol verdwenen zijn. Familieleden waarover niks meer gehoord wordt. Net zozeer laat u Russen aan het woord, die hun eigen land ontvluchtten. In de voormalige Sovjetrepublieken trachten zij een nieuw leven op te bouwen. Maar die Russische aanwezigheid doet diezelfde Sovjetrepublieken dan weer vrezen voor een Oekraïne scenario. Het doet die landen vrezen dat die aanwezige Russische minderheid binnen hun grenzen Rusland zal inspireren tot eenzelfde scenario. Zowel het verre als het heel recente verleden trekt zijn voetsporen doorheen deze laden.
Wat bijzonder aangrijpt, zijn uw reacties op wat u ziet. Op wat u hoort. Ruben komt tot het besluit dat zijn relatie met China onder druk komt te staan. Hij voelt zich in zijn ‘liefdesrelatie’ bedrogen en spreekt zelfs van een scheiding. Getuigenissen hebben een al te diepe indruk nagelaten. Hetzelfde had Jelle reeds eerder ervaren. Toen Rusland op 24 februari 2022 Oekraïne binnenviel, ervaarde hij hetzelfde als wat Ruben ervaarde. Twee bedrogen liefdespartners. Die pijn voelen wij. Die spijt voelen wij. Misschien is dat wel nog het meest beklijvende in deze documentaire. Dat gewone mensen door hun verhalen de documentairemakers tot harde besluiten dwingen. Van die weg waarlangs de makers tot die harde besluiten komen, mogen wij getuige zijn.
Beste Jelle. Beste Ruben. Ik ben blij opnieuw uw uitnodiging aangenomen te hebben. Ik ben blij opnieuw met u op reis te gaan. Want u doet mij dromen. Dromen van die verre bestemmingen. Die verre bestemmingen die ik hoop ooit te mogen en te kunnen bereizen. Die verre bestemmingen hebt u mij beter doen begrijpen. Ik hoop nu enkel dat ik deze zelf ook mag ontdekken. Want in uw beelden zag ik wat een pracht en kracht in die landen schuilt. U hebt mij wakker geschud. U hebt mij doen dromen. Daarvoor wil ik u danken. Van ganser harte.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties