Beste Mohamed,
Onlangs keek ik naar een aflevering van Alleen Elvis blijft bestaan. Met Ish Ait Hamou. Daarin zei hij dat wij bij vraagstukken steeds moeten zoeken naar het waarom. Omdat een antwoord op die vraag het begin kan zijn van preventie. We moeten voorbij het oordelen en veroordelen kijken. Een veroordelende blik op de zaken vergroot de afstand. Een helder antwoord op de waarom-vraag verkleint de afstand. Nooit eerder was zo duidelijk verwoord waarom ik uw boek ter hand had genomen. Waarom ik uw boek ging lezen. Ish Ait Hamou zei de juiste woorden. Ik wou begrijpen. Bij u kon ik mijn zoektocht verder zetten.
U voert ons terug naar de aanslagen van 22 maart 2016. In de luchthaven van Zaventem ontploffen op die dag twee bommen. In het metrostation Maalbeek ontploft op die dag één bom. Eén dag na die aanslagen verschijnt uw broer Hicham in een video van IS waarin hij de terreurdaden verheerlijkt en een gijzelaar executeert. Als broer stelt u zich een heleboel vragen. U vraagt zich af hoe dit alles toch is kunnen gebeuren. U vraagt zich af hoe uw broer zo is kunnen radicaliseren. U vraagt zich af of jullie dit konden tegenhouden. U vraagt zich af of jullie hebben gefaald.
De analyses van de oorzaken van de ontsporing van uw broer en van een hele generatie Syriëstrijders zijn simplistisch en ontoereikend. Daarom zal u in uw boek nieuwe informatie en inzichten trachten te verschaffen, alsook een uniek perspectief in een veelal ondoorgrondelijke problematiek. Om dat te kunnen realiseren zal u het levenspad van uw broer reconstrueren. In de hoop dat zijn levenstraject voor zich zal spreken.
U laat ons kennismaken met uw familie. Met uw vader. Met uw moeder. Met uw broers. Met uw zussen. Als u schrijft over uw familie, schrijft u over plezier, samenhang en levensvreugde. Uw vader en moeder zijn altijd aanwezig. Zelfs na de scheiding blijven beide in beeld. Vader en moeder zijn steeds beschikbaar en bereikbaar voor de kinderen.
In uw boek focust u zich voornamelijk op Hicham. Zijn parcours volgt u intens. U schrijft over een wispelturige jeugd. U schrijft hoe die wispelturigheid zijn verantwoordelijkheidsgevoel niet in de weg staat. Hicham is het aanspreekpunt van het gezin. Binnen en buiten de familie heeft hij een positief imago.
In tegenstelling tot zijn familiale rol en zijn publieke imago stelt u vast dat uw broer Hicham een zoekende en diep vertwijfeld ziel is. Voor die zoektocht is hij op zichzelf aangewezen. In die zoektocht sijpelen externe factoren binnen. U schrijft over de invloed van internet. Via dat kanaal hebben internationale trends een steeds grotere impact op de geloofsbeleving van Belgische moslims. Daarbovenop stelt uw broer Hicham vast dat de realiteit voor een laagopgeleide, werkeloze twintiger niet zo rooskleurig is. Het zoeken voor werk blijkt voor hem een hobbelig parcours te zijn.
Hicham voelt zich een eeuwige vreemdeling. Hij voelt zich niet welkom en isoleert zich van de buitenwereld. Hij lijkt te moeten kiezen tussen moslim of Belg/Vlaming. Hij voelt zich geviseerd. Dat gevoel troebleert zijn geest. Het beïnvloedt zijn kijk op de maatschappij. Zijn politieke analyses stoelen op die gefrustreerde kijk en op het vastgeroeste wij-zij denken.
De onzekerheid over de toekomst en de toenemende polarisering duwen Hicham verder in zijn isolement. Hij zoekt nieuwe vrienden. In andere milieus. Dat brengt hem bij Sharia4Belgium, waarin hij een actieve rol opneemt. Zijn gezichtsveld vernauwt. Zijn ideeën verstrakken. Uiteindelijk zal uw broer vertrekken naar Syrië.
U schetst het leven van uw broer. Zonder commentaar. Heel nuchter schetst u een chronologie van gebeurtenissen. Zonder expliciet te zeggen dat die ene gebeurtenis de trigger tot radicalisering zou kunnen zijn. U zoekt niet naar excuses. U zoekt niet naar verschoning. Dat doet u niet. U legt het verhaal voor aan de lezer. In dat verhaal schuilt een uitnodiging om zelf te gaan zoeken. Om net als u een antwoord trachten te vinden.
Wat u wel doet, is de reactie van de familie weergeven op de verschillende stappen in het parcours naar radicalisering en extremisme. U schrijft over het nemen van afstand. Over het veroordelen van zijn engagement binnen Sharia4Belgium. U schrijft over de verbijstering die volgt op het nieuws dat Hicham vertrokken is naar Syrië. Over het ongeloof. Over de pijn. Over de onmacht. Dat acht u noodzakelijk. Omdat u moet vaststellen dat de media alle familieleden over dezelfde kam scheren. U moet vaststellen dat in het debat over uw broer alle nuance afwezig is. Uw integriteit en die van uw familie wordt in vraag gesteld.
Terwijl ik uw boek las, moest ik vaak terugdenken aan Rebel, de film van Adil El Arbi en Bilall Fallah. In die film lees ik een krachtige veroordeling van IS. Dat doet u ook. In uw veroordeling van die terreurorganisatie bent u helder en scherp. Net zoals ik diezelfde scherpte opmerk in de veroordeling van de terreurdaden. In de veroordeling van de daden van uw broer. Maar net zoals in de film laat u meer nuance toe in het verhaal van de Syriëstrijders. Zoals Ish Ait Hamou vertelde, veroordeelt u niet. In plaats daarvan tracht u een antwoord te vinden op die ene vraag, waarom. In plaats daarvan tracht u een antwoord aan te reiken aan de lezer. Om dat antwoord te vinden, laat u het verhaal voor zich spreken.
U hebt getracht een antwoord te vinden op de waarom-vraag. Om zo uit te komen tot preventie. In die preventie beseft u dat een aantal handvaten nuttig kunnen zijn in onze weerbaarheid tegen radicalisering, extremisme, vervreemding en polarisering. U benoemt die handvaten. In die handvaten nodigt u de lezer uit verdere stappen te zetten in de richting van ‘de ander’.
Beste Mohamed. Ik wil u danken voor uw eerlijke getuigenis. Voor uw oprecht verhaal. Ik wil u danken dat u de deuren van uw ouderlijke huis hebt opengezet. Dat u mij hebt laten kennismaken met uw familie. U hebt mij opnieuw doen begrijpen dat de nood aan eenvoud de nuance wegduwt. Dat de nood aan eenvoud de blik vernauwt. Met uw getuigenis hebt u de verschillende tinten tussen zwart en grijs in het publieke debat gebracht. Dat is verhelderend. Dat is noodzakelijk. Voor dat alles wil ik u danken. Uitgebreid en van harte. Dank dus. Dank. Dank. Dank.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties