Beste Herman,
Alle dingen, of toch de meeste, beginnen met een idee. Uw idee ontstaat op het Festival van de Gelijkheid in de Gentse Vooruit. U neemt deel aan een debat over het statuut en arbeidsvoorwaarden van de koeriers. Terwijl u en andere deelnemers aan het debat vrolijk naast elkaar praten, rijpt bij u dat ene idee. Dat idee fluistert u in om in bijberoep maaltijdkoerier te worden. Om op die manier zelf de nodige kennis te verwerven als basis van uw onderzoek.
U gaat aan de slag als zelfstandig fietskoerier bij Deliveroo. In één jaar tijd zal u 750 maaltijdleveringen volbrengen in Leuven. Hiervoor zal u op de fiets een dikke drieduizend kilometers afleggen en zal u twintigduizend hoogtemeters overwonnen hebben. Tijdens uw onderzoek zal u dus niet alleen de nodige kennis verwerven. Uw conditie zal tijdens datzelfde onderzoek een serieuze boost krijgen. Wouter Van Aert heeft in Leuven een te duchten tegenstander. Een carrière als professioneel wielrenner kan overwogen worden, lijkt mij.
Ik volg u op uw omzwervingen door Leuven. Samen met u spring ik binnen bij restaurants. Voor dat pakketje. Samen met u ga ik op zoek naar het juiste leveringsadres. Want dat blijkt niet altijd evident te zijn in een studentenstad. Samen met u erger ik mij aan te lange wachttijden. Samen met u erger ik mij aan die ‘vergetelheid’ een fooi te geven. Per slot van rekening brengt u doorheen regen en wind maaltijden aan de deur. Door velen wordt die inspanning niet gewaardeerd. Zelfs niet in coronatijden. Als iedereen binnenblijft en u als essentiële werker toch de baan opgaat om die maaltijden te leveren. Zelfs dan krijgt u nog eerder de deur tegen het aangezicht dan een fooi in de hand. Een zekere waardering voor uw werk zou zich mogen vertalen in een billijke fooi. Gelukkig zijn er nog die uitzonderingen. Daaraan laaft u zich. Daarin vind ik mijn troost.
Terwijl u door de Leuvense straten fietst tracht u een antwoord te vinden op die ene vraag. Wat u wenst te weten of uit te zoeken is of een maaltijdkoerier een zelfstandige is of een werknemer. Heel recent hebben onze politici nog maar eens bewezen de meester te zijn van het compromis. Zij legden acht criteria vast die moeten bepalen of een medewerker in de platformeconomie moet beschouwd worden als een zelfstandige of als een werknemer. Die ‘oplossing’ bestond nog niet toen u materiaal verzamelde voor uw boek. Op dat moment werd u nog beschouwd als een zelfstandige. U merkt evenwel dat u niet de enige bent die de mores van de platformeconomie in vraag stellen. Dat gebeurt op straat. Dat gebeurt in arbeidsrechtbanken. U geeft hiervan talloze voorbeelden in uw boek. Niet alleen geeft u voorbeelden. U onderschrijft ook het protest. De weerstand. Want u bent tot die ene slotsom gekomen. Maaltijdkoeriers zijn werknemers. Want dat zijn zij. Maaltijdkoeriers moeten degelijk verloond worden. Want dat verdienen zij. Daarop hebben zij recht.
U schetst de werkelijke arbeidsrelatie helder en duidelijk. Deliveroo heeft controle over het werk en de verloning. Koeriers werken gedurende langere tijd voor het bedrijf en het werk dat koeriers verrichten is de kern van hun businessmodel. Toch doet Deliveroo alles om de idee van werkgever van zich af te schuiven. Er is geen sollicitatiegesprek. Er moet geen cv opgesteld worden. Er moet geen sollicitatiebrief geschreven worden. Er wordt niet of nauwelijks geïnvesteerd in opleidingen. Opleiding is een overbodige kostenpost. Bovendien leren de koeriers van elkaar. De nodige tips en tricks worden aan elkaar doorgegeven. Tijdens uw omzwervingen doorheen Leuven stelt u vast dat de mogelijkheid om uw tijd correct aan te rekenen ontbreekt. U stelt vast dat de mogelijkheid om te onderhandelen over uw verloning onbestaande is. U moet lachen als koeriers worden voorgesteld als partners want over niks hebben zij beslissingsrecht. Zij kunnen niks beslissen. Koeriers zijn een menselijke speelbal in handen van een ondoorzichtige, alwetende app.
Al fietsend komt u tot de kern van de zaak. Het probleem met rijden voor Deliveroo ligt bij de gemakzuchtige aanname van vrijwillige toestemming. Veel van de koeriers zijn allesbehalve vrij. Zij hebben gewoon geen andere keuze. Een heleboel mensen hebben een afstand tot de arbeidsmarkt. Het gaat vooral om mensen met een afstand tot normale werkvoorwaarden in een welvaartsstaat. Vaak zijn het jonge mannen van kleur die weinig scholing of bewezen vaardigheden hebben en onze taal nauwelijks beheersen. In uw boek schrijft u dat deze mensen op onze arbeidsmarkt vrijwel weerloos afdrijven naar de meest afgelegen plekken. Jawel, zij zijn gemakkelijk werkvolk voor een bedrijf dat liefst zo weinig mogelijk weerstand van onderuit krijgt. Hoe ellendiger de leefomstandigheden van de onderklasse, hoe gemakkelijker zij voor de kar kunnen gespannen worden met een aalmoes. Jawel, Deliveroo blijkt in dit rijtje van bedrijven te passen.
U ontleedt Deliveroo. Tijdens die vivisectie ontdekt u wat die platformeconomie eigenlijk is. Wat die platformeconomie eigenlijk doet. Heel helder omschrijft u platformbedrijven als de ultieme uiting van het neoliberalisme met als doel de vernietiging van collectieve structuren die een zuivere marktlogica belemmeren. U gaat nog veel verder. U stelt dat platforms minder te maken hebben met betere dienstverlening dan met het ondergraven van ons sociaal stelsel en de positie van de werknemers. De uitbuiting beschouwt u niet als een doel op zichzelf. Het is gewoon een logisch gevolg van hun neoliberale denken.
De werkwijzen van de platformeconomie worden stilaan als een soort gewoonterecht ingevoerd bij andere bedrijven. Werknemers worden ontslagen en gaan als freelancers aan de slag met een stukloon. Daarin schuilt het grotere gevaar. Daarom moeten wij ons durven af te vragen of platformbedrijven hun winsten mogen maximaliseren door te besparen op arbeidskosten, besparingen op kap van de sociale bescherming van hun werkers.
Beste Herman. Ik weet wat mij te doen staat. Voortaan zal ik zelf koken of zal ik uit eten gaan. Een maaltijd aan huis laten bezorgen heb ik nooit eerder gedaan maar zal ik na het lezen van uw boek heel zeker niet meer doen. Indien ik mij toch zou laten verleiden, dan weet ik dat mijn koerier een gulle fooi zal krijgen. Uw boek heeft de dingen scherp gesteld. In uw formuleringen gaat u omzwachteld taalgebruik uit de weg. U zegt waar het op staat. Eindelijk lees ik een duidelijk statement, waarin wordt gewezen op de gevaren van de platformeconomie. Die economie is niet zaligmakend. Dat hebt u ten overvloede bewezen. Met dat ene idee hebt u niet alleen een betere conditie verworven. Met dat idee hebt u een uitstekend en tot nadenken stemmend boek geschreven. Daarvoor wil ik u uitgebreid en van ganser harte danken.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties