Beste Julian,
Soms kan een mens het mis hebben. Soms kan diezelfde mens het bij het verkeerde eind hebben. Lezers zijn daarop geen uitzondering. Het gebeurde ook mij. Als lezer. Toen ik begon aan uw nieuwste boek, verwachtte ik een biografie te gaan lezen. Een klassieke biografie. Het draaide anders uit. Uw nieuwste boek ging een andere richting uit. De man in de rode mantel is slechts een excuus. Een handige kapstok waaraan u allerlei verhalen ophangt. Wij stappen niet de wereld van dokter Samuel Jean Pozzi binnen. U trekt ons een ruimere wereld in. De wereld van de Belle Epoque. Wij stappen een wereld binnen die zich uitstrekt van het einde van de negentiende eeuw tot het begin van de Eerste Wereldoorlog. Via uw dokter Pozzi krijgen we een mooi zicht op deze toch wel boeiende periode.
Indien ik zou beweren dat we helemaal niks te weten komen over het leven van dokter Pozzi, zou ik liegen. In tijden van fake news wil ik het verspreiden van leugens vermijden. Correcte informatie is wat ik nastreef. Dat is wat ik betracht. Jawel dus, dokter Pozzi komt heel regelmatig eens piepen vanachter het hoekje. Dat kan ook niet anders. Hij is een te boeiend persoon. Hij symboliseert als geen ander de periode waarin hij leeft. Hij was een wetenschappelijk atheïst in de tijd waarin de Kerk een harde strijd voerde met de Staat. Hij was een openlijk dreyfusard in een in twee kampen verdeeld land. Hij was een chirurgisch vernieuwer in een vak dat bekendstond om zijn behoudzucht. Hij was een rokkenjager in een maatschappij waarin niet alle echtgenotes even inschikkelijk waren. Hij stond in hoog aanzien. Door sommige patiënten werd hij Docteur Dieu genoemd. In zijn dagen was hij een celebrity. Hij was een ster. Voldoende dus als bron voor uw verhaal.
Toch weet u niet waar precies te beginnen met uw verhaal. U hebt vele mogelijkheden. Uit die vele kiest u voor die ene mogelijkheid. De reis van dokter Pozzi en twee vrienden naar Londen wordt de insteek van uw boek. Van uw verhaal. Rond die reis weeft u uw verhaal. Uw verhaal van een tijd. Van een periode. U doet ons terugreizen naar een tijd waarin wij boeiende figuren ontmoeten. Guy de Maupassant. Sarah Bernhardt. Marcel Proust. Georges Clemenceau. Oscar Wilde. Conan Doyle. Paul Verlaine. Via uw boek krijgen wij toegang tot de culturele elite. Wij stappen zonder gêne binnen bij aristocraten. Zonder aankloppen stappen wij die vele huizen binnen.
In het boek reizen wij vaak heen en weer. Tussen Engeland en Frankrijk. Tussen Frankrijk en Engeland. U wijst op het verschil in standpunten. Op de verschillende wijze waarop beide landen naar eenzelfde thema kijken. Eén van die thema’s is het huwelijkse leven. De huwelijkse staat, zoals ook wel eens gezegd wordt. Het huwelijk van dokter Pozzi en zijn vrouw lijkt een perfecte illustratie te zijn van die verschillende gezichtspunten. Hij symboliseert het romantische Engelse waanidee dat liefde en huwelijk te combineren waren terwijl zij staat voor het praktische Franse waanidee dat gevestigd zijn zijn eigen vorm van geluk met zich mee zou brengen. Vaak wordt een huwelijk aangegaan als garantie op sociale status en stabiliteit. Het huwelijk wordt een zakelijke overeenkomst waarin liefde nauwelijks van tel is. Het gebeurt dan ook dikwijls dat de liefde buitenshuis wordt gezocht. Vreemdgaan lijkt in die tijden bijna vanzelfsprekend. Maar ondanks die vreemde logica is er toch een verschil in perceptie. Terwijl een man met vele affaires er meer man door wordt, wordt een vrouw die dezelfde vrijheid opeiste als een ernstig gevaar gezien. De Belle Epoque was misschien een mooie tijd. Helaas was het geen gelijke tijd.
U vergelijkt. U zet beide landen tegenover elkaar. U belicht de animositeit tussen beide landen. U belicht de rivaliteit tussen beide landen. U toont aan hoe gebeurtenissen uit het verleden kunnen doorwerken in het heden. Hoe zij het politieke leven van vandaag toch nog kunnen beïnvloeden. Via kleine opmerkingen laat u ook uw licht schijnen over die politiek. Over de manier waarop vandaag aan politiek wordt gedaan. Als lezer krijgen wij een helder zicht op wat u denkt van de Brexit. Op wat u denkt van nationalisme. Het is grappig te lezen dat landen vaak geloven dat zij machtiger zijn dan zij in feite werkelijk zijn. Duidelijker hoeft u het niet te stellen. Een voorstander van de Brexit bent u niet. Net zoals u ook geen voorstander bent van het nationalisme. U sluit zich aan bij het standpunt van dokter Pozzi als hij stelt dat chauvinisme een vorm van onwetendheid is. U bent een Brit. Tegelijk bent u francofiel. Die spreidstand maakt het moeilijk te bepalen naar wie uw voorkeur uitgaat. Het politieke reilen en zeilen doet u twijfelen. Die twijfel lees ik tussen de regels door.
U schrijft niet enkel over het huwelijkse leven. U schrijft niet enkel over het verschil tussen twee landen. U schrijft over veel meer. U schrijft over dandyisme. Over hoe een dandy een autoriteit en een toonbeeld is op het gebied van smaak. Niet van kunst. Kunst wordt door de smaak vermoord, dat schrijft u. U schrijft net zozeer over schoonheid. Over het verstuiven van schoonheid. U schrijft over duels. Over homoseksualiteit. U schrijft over Londen. Over Parijs. U schrijft over de Britse en Franse vrouwen en de manier waarop mannen over hen denken en schrijven. U schrijft over het nieuws. Over de kranten. U schrijft over de Dreyfusaffaire. Over hoe die affaire een land in twee kampen deelt. U schrijft over aanslagen. Over patiënten die op brutale wijze afrekenen met hun dokter bij een ongunstig resultaat. U schrijft over roddels. Soms breed uitgesmeerd in de kranten. Soms slechts ordinaire achterklap. U schrijft over wapendracht. Over hoe toen eenzelfde discussie werd gevoerd als nu.
Maar u schrijft ook over de geneeskunde. Alsof u hiertoe bijna verplicht was. Per slot van rekening koos u een dokter als centraal figuur. Wij lezen hoe dokter Pozzi de wereld rondreist. Hoe hij die reizen gebruikt als inspiratiebron voor renovaties en innovaties in zijn ziekenhuis. Wij zien hoe hij een veel gevraagde gast is op congressen. Congressen waarbij informatie niet één enkele richting uitgaat. Dokter Pozzi instrueert niet alleen. Hij laat zichzelf ook instrueren. Hij staat voor uitwisseling van informatie. Over de grenzen heen. Deze dokter lijkt de geneeskunde de moderne tijden binnen te leiden. Wij zien hoe de geneeskunde grote sprongen voorwaarts maakt.
Ik zei het al, een biografie schreef u niet. U beseft dat een biografie nooit meer kan zijn dan een publieke versie van een publiek leven en niet meer dan een gedeeltelijke versie van een privéleven. Een biografie kan beperkend zijn. Omdat u vele dingen niet kan weten. Dat besef lijkt u weerhouden te hebben. Dat besef lijkt u weg te hebben gevoerd van slechts één figuur en lijkt u te gevoerd te hebben naar het verhaal van één periode. Van één tijdsperiode binnen de geschiedenis. U stapt weg van één schilderij en stapt een grootse periode binnen.
Beste Julian. Ik wil u danken voor die keuze. Ik wil u danken voor die reis naar het verleden. U deed mij achterom kijken. Naar boeiende tijden. Naar interessante tijden. Naar gekke tijden. Naar chaotische tijden. Jawel, al dat draagt de Belle Epoque in zich. U maakte dat duidelijk. Soms op een ernstige wijze. Soms op een grappige wijze. Maar telkens weer op een heldere wijze. Voor dat alles wil ik u graag danken.
Met vriendelijke groeten.
Reactie plaatsen
Reacties